Tholen - Hoe nijpend de situatie in de glastuinbouw is, hoef je Robin Schilder en Frank Meijnders niet te vertellen. Als Specialist Business Restructuring begeleidt Schilder ondernemers in financieel uitdagende situaties. Meijnders is een kleine 25 jaar voor BDO in het Westland actief en is onder meer voorzitter van de landelijke BDO Industry Group Food & Flowers. "Het lijkt een 'perfect storm' die nu in de glastuinbouw samenvalt. Het water staat veel telers echt aan de lippen. Zonder hulp gaan veel tuinders hier niet uit komen."
Als sneeuw voor de zon...
Robin beschikt door zijn jarenlange ervaring met het actief begeleiden van ondernemers in zwaar weer over de juiste expertise om hen in deze lastige periode bij te staan. Hij heeft onder andere bij een bijzonder beheer afdeling van een bank gewerkt en is eindverantwoordelijk voor de restructuring praktijk van BDO. "De huidige situatie is extreem. Afgelopen najaar was de aanhoudende gascrisis de reden dat Frank en ik elkaar opzochten. Toen leek het niet erger te kunnen, maar het werd alleen maar gekker. We hebben eerder de gevolgen van de kredietcrisis voor de agrarische sector van dichtbij meegemaakt. Door overfinanciering bij veel agrariërs waren zij kwetsbaar vooral bij teelttechnische problemen al dan niet in combinatie met slechte prijsvorming, maar die uitdaging staat niet in verhouding tot de problemen die er nu zijn. Wij spreken momenteel telers die er voor hebben gekozen om bezittingen liquide te maken om zo de financiering van hun exploitatie af te dekken, maar dat geld is in drie maanden tijd als sneeuw voor de zon verdwenen, alleen vanwege de gestegen energieprijzen. Terwijl wij weten dat deze activa in veel gevallen een belangrijk onderdeel vormen om toekomstige investeringen te kunnen doen of – nog schrijnender – een belangrijk onderdeel van de oudedagsvoorziening zijn"
"Tegelijkertijd zijn de verschillen per bedrijf groot. De teelten met een hoge energiebelasting worden nu geknipt en geschoren. Anderzijds zijn er sommige tuinders die energieposities hebben voor lange termijn en die zijn spekkoper. Er is een levendige handel in gasposities momenteel. Veel tuinders laten hun tuin leeg en verhandelen hun gascontracten. Maar een aanzienlijk deel van de glastuinders heeft momenteel vooral grote zorgen", benadrukt Robin. "De corona-steunmaatregelen zijn nu voorbij, maar veel bedrijven hebben uitgestelde betalingen. De vraag is echt hoe veel vlees ze op de botten hebben om de huidige crisis het hoofd te bieden, maar ook weer vervolginvesteringen te doen. Daar zit bij mij echt een groot vraagteken."
Toekomstgericht businessmodel
"Nu is het al niet zo dat de rendementen bij de gemiddelde glastuinder over de plinten klotsen. Dan hoeft er maar iets te gebeuren, zoals een zware financiering of stijgende grondstofkosten dat de exploitatie begint te knellen. Maar de snelheid waarmee nu de rendementen verslechteren, is wel heel extreem", aldus Robin. "Het is dan ook een enorme uitdaging om een oplossing te vinden voor de huidige crisis, laat staan om te werken aan een toekomstgericht businessmodel. Tegelijkertijd is dit wel het moment om dit onder ogen te zien, dat we deze crisis moeten gebruiken om de problemen en uitdagingen voor de langere termijn beet te pakken."
De eerste insteek in de gesprekken die de BDO-adviseurs met tuinders voeren is om ze het hoofd koel te laten houden. "Veel telers zijn familiebedrijven, waarbij onderling enorm veel wordt gesproken. Wij zien regelmatig dat dat er een soort van vicieuze cirkel ontstaat, waarbij men de kop en staart niet meer ziet. Ik vergelijk het weleens met konijnen die in de koplamp kijken. De uitdagingen zijn zo groot, dat men het geheel niet meer overziet en niet weet waar te beginnen. Aan ons de taak om de situatie uit te zoomen en de rationaliteit in het gesprek terug te brengen zonder de emotie, die er begrijpelijkerwijs ook is, helemaal uit het oog te verliezen. We blijven natuurlijk ook altijd een luisterend oor bieden voor de uitdagingen en – helaas in vele situaties - het leed wat er aanwezig is."
Uit de uit vicieuze cirkel
"Voor de korte termijn is het doel om in financiële zin inzicht en overzicht te creëren, zodat ze kunnen borgen dat ze in elk geval hun personeel, de Belastingdienst en hun belangrijkste leveranciers kunnen betalen. Als je dat overzicht kwijt bent, worden de problemen namelijk alleen nog maar groter. Door de juiste vragen te stellen probeer je uit die vicieuze cirkel te komen. Door het (financiële) overzicht en het plan waarmee je in ieder geval voor de komende weken de rekeningen zou moeten kunnen betalen, koop je als het ware tijd. En in vele gevallen is dat hele kostbare tijd die je beter maar nuttig kunt besteden door de opties per bedrijf op tafel te leggen. Daarbij moeten dus alle opties op tafel, en die ga je met elkaar afpellen. In sommige gevallen vraagt dat ook om rigoureuze maatregelen om zodoende grotere schade – en hierbij kijken wij nadrukkelijk ook naar de belangen van de eigenaren in privé en hun families achter het bedrijf - te voorkomen. Dat is dus niet alleen praten, maar vooral doen!", constateert Robin.
"En dat vraagt om fundamentele keuzes", beaamt Frank. "In deze sector zijn er nogal wat mensen in privé aansprakelijk. Op 1 januari 2021 is de Wet Homologatie Onderhands Akkoord (‘WHOA’) in werking getreden. De WHOA geeft ondernemingen in financiële moeilijkheden de mogelijkheid hun schulden te herstructureren om zo een faillissement te voorkomen, of om op een gecontroleerde manier tot een afwikkeling van de onderneming te komen. Met deze nieuwe wet wordt beoogd het reorganiserend vermogen van ondernemingen te vergroten en ondernemingswaarde te behouden. Ook kan de WHOA worden ingezet worden om molensteencontracten open te breken. Het gaat hier bijvoorbeeld om contracten die dusdanig zwaar op de exploitatie drukken dat dit een herstel in de weg zit. Dat is nog altijd beter dan de volgende generatie met een enorme schuldenlast op te zadelen. Een ander scenario is om het bedrijf in winterslaap te brengen en door middel van een deeltijd WW of werktijdverkorting de kosten te minimaliseren. Ook een heel reëel alternatief is momenteel om productielocaties te verschuiven, naar bijvoorbeeld Zuid-Europa of Noord-Afrika, waar geteeld kan worden tegen een kostprijs die soms op een derde van de kostprijs hier ligt."
Externe steunmaatregelen
"Persoonlijk ben ik erg benieuwd welke rol de overheid zich in deze crisis ziet weggelegd. Ik denk namelijk dat deze huidige situatie zo extreem is dat de sector er zonder externe steun niet zonder meer uit gaat komen. Tegelijkertijd kan dat niet zonder voorwaarden gebeuren. Het kabinet wil een duurzame transitie in gang zetten en dat zouden alle glastuinders nu beet moeten pakken. Het hele businessmodel van glastuinders is in veel gevallen te kwetsbaar gebleken. Als die transitie richting verduurzamen en het afschalen van de afhankelijkheid van gas nu niet wordt ingezet, wie zegt dan dat we over een paar jaar niet hetzelfde probleem hebben! Het scenario wat zich nu afspeelt, is in de toekomst ook niet ondenkbaar. We moeten daarom naast de problemen van vandaag, ook naar de dag van morgen en overmorgen kijken en het verdienmodel kritisch tegen het licht houden om te kijken hoe levensvatbaar de huidige bedrijfsstrategie is."
"Ook het afzetmodel, zal tegen het licht gehouden moeten worden. Door de beperktheid aan afzetkanalen blijkt de producent toch vaak de zwakke schakel aan de onderhandelingstafel. Strategische allianties tussen tuinders zouden tot meer onderhandelingskracht moeten leiden. Daar is in de loop der jaren al veel over gesproken, maar daadwerkelijke acties zijn er nog niet of onvoldoende geweest op dit gebied", constateert Frank. "Daarbij vind ik ook dat de vraag gesteld mag worden wat er naast de overheid van de supermarkten verwacht mag worden in deze crisis. Zij weten de situatie die nu gaande is, maar de molensteencontracten die willens en wetens afgesloten worden, helpen de producent alleen maar dieper in de malaise. De retail heeft in zijn algemeenheid de afgelopen jaren gigantisch van de coronapandemie geprofiteerd en de omzetten zijn geëxplodeerd. Dan vragen deze buitengewone tijden ook bij hen om buitengewone maatregelen, waarbij ze hun verantwoording moeten nemen."
Voor meer informatie:
Frank Meijnders
BDO Accountants & Adviseurs
Tel: +31 (0)70 338 07 93
[email protected]
www.bdo.nl/nl-nl/branches/food-flowers