Israël: hoge prijzen binnenlandse markt remmen export
De afgelopen jaren heeft de zoete aardappel sector een verandering doorgemaakt van export georiënteerd naar een focus op de binnenlandse markt. In het verleden stond Israël in de top van grootste leveranciers van zoete aardappelen aan Europa. In 2012 was het land nog tweede belangrijkste leverancier na de VS. In de piekperiode exporteerde het land 20.000 ton per jaar, maar dat cijfers is gedaald tot 6.500 ton gemiddeld in de afgelopen twee jaar.
De belangrijkste oorzaak voor de daling is de hoge prijs op de binnenlandse markt, wat het gevolg is van een stijgende vraag en een dalend aanbod. De Israëlische consumptie is de laatste jaren gestegen, waardoor een steeds groter volume lokale productie op de binnenlandse markt werd gebracht. De afgelopen twee jaar kwamen daar droogte en ongewone hitte in te de teeltgebieden bij, waardoor de volumes tegenvielen. De prijzen stegen daardoor nog verder en veel product werd op de binnenlandse markt gebracht. Momenteel staat de prijs tussen de 2,50 en 3,50 euro per kilo, wat de standaard is voor deze periode in het jaar als de aanvoer piekt. In historische termen zijn de prijzen nog altijd hoog.
Het exportvolume dat nog over is, wordt exclusief naar Europa verscheept. Frankrijk, Nederland en het Verenigd Koninkrijk zijn de belangrijkste afnemers. De export naar de VS is scherp gedaald door kwaliteitsproblemen die ontstaan door de lange afstand. Voor andere producten is Rusland een aantrekkelijke markt, maar door de hoge prijzen is er geen Russische vraag naar Israëlische zoete aardappelen.
De grootste belemmering voor exportgroei is de relatief lage kwaliteit en gebrek aan opslagruimte voor de zoete aardappelen uit Israël. De rassen werden vooral geselecteerd op lokale klimaatomstandigheden en bodemsoort, maar sinds de groei van de markt is ook de vraag naar een goede kwaliteit gestegen. De regering en onderzoeksinstituten werken samen om nieuwe rassen te ontwikkelen die een hogere opbrengst en een betere kwaliteit leveren.
Amerika maakt zich op voor vraagpiek met Pasen
De sector wacht af voor de stijgende vraag richting Pasen. De volumes zijn constant. "We komen in de derde piekperiode, dat is rond de Pasen," vertelt een handelaar. Na de feestdagen vlakt de vraag weer af. Een handelaar vertelt voldoende volume te hebben voor de komende maanden tot het nieuwe seizoen start in het najaar. Hoewel er iets meer volume beschikbaar is, is de vraag ook gestegen. De zoete aardappelteelt heeft de wind in de zeilen. Nieuwe telers starten en bestaande telers breiden het areaal uit. De markt moet er echter wel meer werk van maken om de zoete aardappel uit de feestdagensfeer te halen en als een standaard product in de markt te zetten, betoogt een handelaar. De vraag piekt nog altijd rond Thanksgiving, Kerst en Pasen.
"De prijzen zijn extreem laag, bijna 10 procent lager dan vorig jaar," vertelt een handelaar. Toch verwacht hij dat de prijs zich zal herstellen. "Het is niet houdbaar. Als telers geen geld kunnen verdienen, zullen ze geen zoete aardappelen meer telen en de vraag stijgt."
Nigeria grootste producent sub-Sahara Afrika
Met een productie van 3,92 miljoen ton is Nigeria de grootste producent van zoete aardappelen in sub-Sahara Afrika en staat het in de top van de wereldranglijst. De teelt is vooral te vinden in het noorden van het land. Ondanks het grote volume is er weinig exportpotentieel. Door de hogere accijns die vanaf juni ingevoerd wordt, zal de prijs gemiddeld met 6% stijgen
Chinees areaal 40% groter
Guangxi is één van de grootste teeltgebieden in China voor zoete aardappelen. De markt was uitzonderlijk goed vorig jaar. Dat stimuleerde telers om het areaal fors uit te breiden. Volgens schattingen is het areaal dit jaar 40% groter dan vorig jaar. De teelt in het noorden van het land is in grote mate gemechaniseerd, terwijl in de teelt in het zuiden nog veel mankracht gebruikt wordt. Dat is terug te zien in de prijzen. De noordelijke zoete aardappelen zijn goedkoper dan de zuidelijke productie. Het seizoen in het noorden is echter kort en duurt van oktober tot november. In Guangdong en Guangxi duurt het seizoen van november tot mei.
Australië: meer aanvoer dan vraag
Telers melden dat de aanvoer groter is dan de vraag op dit moment. De volumes zullen in de komende maanden groter zijn dan vorig jaar, tenzij er extreem weer over trekt. De teeltcondities waren goed, waardoor het volume groot uit valt. Volgens een telers in New South Wales zal het grotere volume de prijzen onder druk zetten. De zoete aardappelen hebben geen pieken in het seizoen. Om jaarrond aanbod te hebben, is er een zomer- en winteroogst. Daardoor kan in de productie ingespeeld worden op veranderingen in de markt. Telers hebben vier rassen: Gold, Red, Purple en White, maar 90% van het areaal bestaat uit Gold.
Italiaanse teelt trekt buitenlandse investeerders
Sommige kleine handelaren hebben moeite om een jaarrond aanbod op te zetten, maar voor de grotere partijen is dat geen probleem. De vraag en aanvoer zijn goed, vertelt een handelaar. November en december worden door hem getypeerd als "desastreus" doordat de Spaanse aanvoer de prijs deed dalen. Vanaf januari werd de markt beter, vertelt een teler met een areaal van 10 ha.
In het algemeen is de markt goed. De industrie blijft vragen om de zoete aardappelen, maar de prijzen die geboden worden zijn "belachelijk." Een handelaar vertelt dat de industrie 0,20 euro biedt, terwijl diezelfde zoete aardappelen op de versmarkt tussen de 1,30 en 1,50 euro opbrengen. Ook buitenlandse investeerders zien kansen voor Italiaanse teelt. Investeerders zijn bereid om geld te steken in de teelt in Puglia. "Het lijkt er op dat het potentieel van de Italiaanse teelt de Spaanse en Israëlische productie overtreft," aldus een handelaar.
Duitse vraag explodeert
Het aanbod aan zoete aardappelen is momenteel naar tevredenheid, bevestigen de importeurs. Het zijn voornamelijk de Amerikaanse zoete aardappelen die men in de handel vindt, gezien het feit dat het Zuid-Europese seizoen reeds voorbij is. Ook het aandeel van Noord-Afrikaanse soorten is zeer beperkt. De gemiddelde (inkoop)prijs gaat momenteel omhoog en ligt tussen de 7 en 7,50 euro per 6 kilo. Dit betekent een prijsstijging van pakweg 1 euro sinds november 2017. Dit is voor een deel te verklaren door het wegvallen van de Europese soorten, waardoor de prijsdruk verdwijnt. Anderzijds gaan de logistieke kosten momenteel in rap tempo omhoog door de hoge olieprijzen, maar zeker ook het gebrek aan vrachtwagenchauffeurs in de VS. Men verwacht dan ook dat de prijzen na Pasen nog verder stijgen.
Men spreekt momenteel over een exploderende vraag naar de lila 'Nash'-variëteit. Omdat vraag en aanbod niet in evenwicht zijn, zijn er waarschijnlijk over een maand geen lila aardappelen meer. Bovendien komt de Internationale week van de zoete aardappel (21-31 maart) er nog aan die in heel Europa plaatsvindt. De handelaren hopen dat hun product dan nog meer in de schijnwerpers komt te staan. Tot slot zijn der kwaliteitsproblemen bij de witte 'Bonita'-soort het vermelden waard. Door de zwakke kwaliteit en houdbaarheid mag deze variëteit momenteel niet geëxporteerd worden naar Europa. De handelaren zijn tevens van mening dat de behoefte aan witte zoete aardappelen achter blijft ten opzichte van de kleurige soorten.
Franse vraag "enorm"
Een Franse groothandelaar importeert op dit moment zoete aardappelen uit vier landen. De goedkoopste komen uit Egypte, waar het seizoen ten einde loopt. De prijs staat op 0,90 euro per kilo. Verder importeert hij uit Honduras, Guatemala en Spanje. Deze kosten 1,40 tot 1,50 euro per kilo. De Spaanse zoete aardappelen zijn oranje en hier gaat de voorkeur van de Franse markt naar uit. De vraag in Frankrijk is goed en vormt "absoluut geen probleem."
Een tweede Franse handelaar beaamt dat het goed gaat op de markt. "De vraag is enorm, voor alle kleuren. De oranje zoete aardappel wordt vooral gekocht omdat het een gezond product is en is populair onder alle bevolkingsgroepen. De witte zoete aardappel is bestemd voor de etnische markt en doet het vooral goed onder consumenten van Afrikaanse en Aziatische afkomst. De witte zoete aardappel is makkelijk twee maanden houdbaar. De oranje zoete aardappel houdt het iets langer dan een maand vol." De handelaar importeert uit veel verschillende landen uit Centraal-Amerika, Afrika en de Verenigde Staten en heeft jaarrond aanbod.
Nederland: veel vraag naar zoete aardappelen uit VS
Amerikaanse zoete aardappels staan sterk in de markt doordat het seizoen in andere landen afloopt. Hierdoor is er meer vraag naar specifiek USA. Kwaliteit ziet er op het moment heel goed uit ondanks de kou/sneeuw van een aantal weken terug in North Carolina. Aanbod ligt sterk in de gemiddelde maten maar importeurs merken wel dat de wat kleinere maten opraken op het moment. Prijs stijgt geleidelijk naar het gewenste niveau voor de teler waar het op hoort te zijn. Heeft een lange tijd laag gestaan door een slecht einde van vorig seizoen, concurrerende landen en een doorstart op de lage prijs. Nu er bijna niks anders meer is als USA stijgt de prijs langzaam maar zeker.
Telers Benelux tevreden met resultaat
Zowel in België als in Nederland geven telers aan dat de teelt afgelopen seizoen boven verwachting goed gegaan is, bewaring heeft ook goede resultaten opgeleverd. Er is veel kennis opgedaan om volgend jaar betere resultaten te kunnen boeken. Het rendabel krijgen is de grootste uitdaging.
Dit jaar zijn de Belgische telers uit de kosten gekomen. Een teler vertelt dat hij nog voorraad heeft, maar hij vertrouwt erop dat hij deze nog kan afzetten. Dat is de winst. Afzetmogelijkheden zijn wisselend geweest, toch is de teler niet ontevreden. Er zijn al een aantal afspraken met afnemers voor volgend jaar gemaakt. Deze teler/handelaar is bereid volgend jaar een risico te lopen van 30.000 tot 40.000 euro, hij gelooft erin. Er zijn verscheidene factoren waarmee je je kunt onderscheiden van Spaans product, betoogt hij. Afzet zowel op versmarkt als voor de industrie, geoogste partijen wil je het liefst in zijn geheel verkopen maar ongeveer 50% is geschikt voor retail en 50% voor industrie. Dat maakt het lastiger
Een Nederlandse teler gaat volgend jaar niet door met de teelt omdat het niet rendabel te krijgen is. Een tweede geeft aan dat het nog echt een proef is. De teelt is goed verlopen. Met prijs en kwaliteit is de concurrentie met Spaans product groot. Door de teelt bij te sturen heeft hij er wel vertrouwen in dat volgend jaar een beter product voor de retail voorhanden is. Lokale teelt wordt als voordeel gezien en de bewaring is goed. Afzetkanalen zijn divers: retail, speciaalzaken en industrie. Deze teler gaat volgend jaar door, op dit moment kijkt hij nog niet zozeer of het al rendabel kan.
Portugees bedrijf zet in op nieuwe rassen
Eind 2016 werd een nieuw bedrijf opgericht dat zich focust op de ontwikkeling van nieuwe rassen die ook in Noord-Europa goed te telen zijn. Daarmee wil het bedrijf, dat gedeeltelijk in handen is van een Ierse veredelaar, inspelen op de groeiende vraag op het continent.