"Uiteenvallen eurozone harde klap voor Nederlandse export"

Het volledig uiteenvallen van de eurozone zou een harde klap zijn: de Nederlandse export zou in 2012 met 25% kunnen krimpen en afschrijvingen van financiële bezittingen kunnen oplopen tot €200mrd. Dit zou de dekkingsgraad van pensioenfondsen onder de 80% brengen. 300.000 banen zouden extra verloren kunnen gaan. Het laten vallen van de euro zou dus bijzonder kostbaar zijn voor Nederland.

Het debat over de eurocrisis wordt op dit moment vooral in morele termen gevoerd: Wie op te grote voet heeft geleefd, moet daarvoor betalen. Om Zuid-Europa hiervan te doordringen hebben beleidsmakers in Noord-Europa zelfs het opbreken van de euro als mogelijkheid genoemd. Op zich is dit is een begrijpelijke reactie. Maar men dreigt daarbij uit het oog te verliezen dat de euro veel gebracht heeft, en dat de economische en politieke kosten van het opblazen van de eurozone groot zijn.
De euro is de kroon op het Europees project dat al tijdens de Tweede Wereldoorlog bedacht is om vrede en stabiliteit op het continent te brengen. Europa is lange tijd verdeeld en turbulent geweest. De meesten van ons weten dit alleen uit de geschiedenisboeken. Open grenzen en politieke stabiliteit hebben ons ongekende welvaart gebracht en worden nu gemakkelijk als vanzelfsprekend beschouwd. Maar dat zijn ze niet. Het opgeven van de euro zet de stabiliteit en voorspoed van de afgelopen 60 jaar op het spel. Dit is waarschijnlijk de belangrijkste reden om de euro te behouden.

Maar ook puur economisch gezien heeft de euro waarde. Nederland heeft misschien wel het grootste belang bij behoud van de euro van alle eurolanden. Als handelsnatie en als land met grote pensioenfondsen en een internationale financiële sector zijn we innig verbonden met het buitenland, en met de eurolanden in het bijzonder. Uit het Global Connectedness Index 2011-onderzoek komt Nederland naar voren als het meest verknoopt met andere landen.

Export zou flink geraakt worden

Nederland is één van de meest exportgeoriënteerde economieën ter wereld. De binnenlands geproduceerde uitvoer bedraagt ongeveer 40% bbp. Het grootste deel hiervan heeft als eindbestemming het eurogebied (figuur 1) met Duitsland als grootste afnemer. De Europese periferie is minder belangrijk, maar nog altijd goed voor 9% van de Nederlandse binnenlands geproduceerde export. Dit komt door Spanje en Italië. Het aandeel van Griekenland is minder dan 1%. In geval van enkel een Grieks vertrek uit de eurozone blijven de handelseffecten dus beperkt.
Veel groter is de economische schade bij het volledig uiteenvallen van de euro. De Europese integratie heeft de Nederlandse economie het nodige opgeleverd. Door het verdwijnen van de handelsbarrières en de komst van de euro nam de interne handel fors toe. Volgens schattingen ligt het Nederlandse bbp structureel 6 tot 8% hoger2. Dit is een jaarlijks voordeel van €40-50mrd. Het uiteenvallen van de euro zou dit economische voordeel in de waagschaal stellen. Zeker is dat de omwisselkosten weer omhoog gaan en de wisselkoersrisico's toenemen. Daarnaast is de kans reëel dat bij het uiteenvallen van de euro handelsbarrières weer worden ingevoerd. Dit om de binnenlandse industrie te beschermen tegen goedkope importen uit landen waarvan de nieuwe valuta sterk is gedeprecieerd. Ook lijkt zeker dat voor Nederlandse bedrijven de internationale kapitaalmarkt minder goed toegankelijk en minder groot wordt.

Handelsland Nederland zou hard geraakt worden door het uiteenvallen van de euro

Als de euro uiteenvalt, komt niet alleen het Nederlandse bbp op een structureel lager niveau te liggen, ook riskeert de economie op korte termijn een diepe recessie. Scherp oplopende werkloosheid in afzetgebieden doet de vraag naar Nederlandse producten fors afnemen. De gemiddelde economische krimp van de eurolanden bedraagt in dit scenario in 2012 meer dan 8%. Daarnaast zal de nieuwe gulden ten opzichte van de meeste andere Europese valuta in waarde stijgen, waardoor Nederlandse producten ook nog eens duurder worden in het buitenland. In het eerste jaar zou de binnenlands. De export zou met 25% kunnen krimpen. Hiermee valt de export terug naar pre-euro-niveaus

Val euro breekt ons op december 2011

Het exportvolume zou dan terugvallen naar de niveaus van vlak voor de introductie van euro in 1999 (figuur 2). De winst van de eurojaren wordt dan volledig tenietgedaan. Enerzijds kan de schade wat worden beperkt als Nederlandse exporteurs in een poging buitenlands marktaandeel te behouden hun prijzen verlagen. Anderzijds bestaat het gevaar dat het optrekken van handelsbarrières in Europa de handel juist nog verder onder druk zet. In lijn met een gematigd economische herstel in de rest van Europa krabbelt de Nederlandse export na de zware klap langzaam weer op. In 2016 zou het exportvolume met moeite weer het reeds lage niveau van 2009 bereiken. Een herstel naar de niveaus van vóór de crisis kan zelfs tot 2020 duren.

Bron: ING