In het kader van een eindwerk aan de KU Leuven werd op pcfruit de rentabiliteit van de blauwbessenteelt in Vlaanderen onderzocht. Er werd gekeken naar de huidige (wereld)markt en naar kansen in de toekomst, zo meldt Boerenbond.
Als eerste werd de globale productie, consumptie, export en import in kaart gebracht. Figuur 1 toont de wereldwijde productie van de grootste productielanden in de periode 2005-2017. De Verenigde Staten zijn duidelijk de grootste speler, maar de Amerikanen boeten de laatste jaren wel aandeel in. Dit beeld zien we ook in de wereldwijde aanplantingen van blauwe bes. Door de sterke groei in Azië en Midden-Amerika was 2016 het eerste jaar waarin Noord-Amerika minder dan 50% van de nieuwe aanplantingen voor zijn rekening nam. Na de Verenigde Staten zijn Canada en Chili de grootste producenten van blauwe bessen. Ook in Europa zien we een sterke groei in het areaal. Tussen 2012 en 2016 is het met 65% gestegen en de productie is bijna verdubbeld.
Stijgend verbruik
De productiegroei gaat ook gepaard met een sterk stijgende consumptie. Van 2006 tot 2010 was deze toename in Europa veeleer beperkt met zo’n 60.000 ton in 2006, tot 80.000 ton in 2010. Sindsdien is de consumptie veel groter. In de periode tot 2017 is ze in Europa zelfs bijna verdubbeld. Dat heeft in de eerste plaats te maken met de vele gezondheidsvoordelen die de laatste jaren sterk gepromoot worden in de media. Een Belg eet jaarlijks gemiddeld 441 g blauwbessen, in de VS is dat meer dan 1 kg per inwoner. Afgaande op de gemiddelde consumptie per inwoner, is er onder de Belgen nog een groeimarge.
Om de stijgende consumptie van blauwe bessen te kunnen volgen, teert België – en bij uitbreiding heel Europa – op import. Uit cijfers van Fresh4cast blijkt dat er van oktober tot april in België voornamelijk niet-Europese import is. Vanaf april importeren ze daar voornamelijk Europese bessen. Die Europese import is dan ook de grootste concurrent van de Belgische telers. Zeker als zuiderse en westerse productieperiodes overlappen bij het begin van het Belgische oogstseizoen, kan dat de prijsvorming onder druk zetten.
Prijsvorming
Het eindwerk focuste ook op de winkelprijzen voor blauwe bessen in België tussen april 2018 en april 2019. In figuur 2 is te zien dat de prijzen van Delhaize en Albert Heijn vrij constant verlopen. Die van Colruyt, Aldi en de wekelijkse markt schommelen meer gedurende het jaar.
Bij de verkoopprijzen voor Vlaamse telers noteert pcfruit dan weer een opvallende daling in juli en augustus, die wel gecompenseerd wordt door hogere prijzen in het najaar. Door de overlap van de Zuid- en West-Europese productieperiode zet die daling zich de laatste jaren zelfs al in juni in. Deze prijsschommelingen hebben veel telers aangezet tot een verkoop via de korte keten, maar ook tot oogstspreiding door het gebruik van diverse productiesystemen en andere variëteiten.
Oogstspreiding
Naast de vollegrondsteelt is ook containerteelt van blauwe bessen in opmars. Teelt in containers geeft niet alleen meer flexibiliteit om de oogst te spreiden, maar laat ook toe om op gelijk welke bodem te telen. Blauwe bessen hebben immers specifieke bodemomstandigheden nodig, die niet overal in Vlaanderen voorkomen. Een nadeel is wel dat de containerteelt intensiever is dan de gangbare vollegrondsteelt.
Oogstverschuiving kunnen gerealiseerd worden door overkappingen te gebruiken. Afhankelijk van het gewenste resultaat – vervroegen of verlaten – worden de planten voor of na de bloei overdekt. Door de overkappingen te sluiten voordat de bloemknoppen geopend zijn, zal de temperatuur in het voorjaar oplopen, wat het hele proces van bloei tot oogst versnelt. Een oogstverlating van 2 à 3 weken is mogelijk door overkappingen later te sluiten, waardoor de bessen beschermd zijn tegen neerslag en langer op de struiken kunnen blijven hangen zonder in te boeten aan kwaliteit. Deze methodes zijn mogelijk bij grondteelt zowel als containerteelt.
Bij containerteelt kan er nog meer vervroegd worden door (on)verwarmde serres te gebruiken. Met artificiële koeling kunnen telers de planten verlaten. Bij containerteelt kan er ook voor worden gekozen om in een hogere densiteit te telen om sneller een maximale productie per hectare te bereiken.
Tot slot kunnen telers de oogst ook spreiden door vroege en latere variëteiten te telen: via rasverschillen kan al een spreiding van bijna twee maanden gecreëerd worden. Wie deze rassen combineert met de gewenste productiesystemen, kan gedurende een lange periode vruchten op de markt brengen en zo aan risicospreiding doen.
De komende jaren zullen uitwijzen waar er kansen liggen voor Belgische telers en op welke periode ze zich het beste kunnen focussen.
Bron: Boer&Tuinder 10/10/2019’ door Piet Putzeys