De meeste biologische groenten en fruit wordt in de grote winkelketens verkocht, maar veel telers verkopen ook via alternatieve verkoopkanalen. Bijvoorbeeld via coöperaties, op de boerenmarkt, in speciaalzaken en restaurants. Daar ligt de focus op milieu, gezondheid en variatie.
Noorse consumenten worden zich steeds bewuster van hun eten: ze willen weten waar het vandaan komt en hoe het wordt geteeld. Ze zijn bereid er meer voor te betalen en de meesten hebben daar het budget voor. Daar hebben de kleinschalige en lokale telers profijt van.
Anna Birgitte Milford: ‘De bereidheid om meer te betalen kan voortkomen uit het vertrouwen in en het willen steunen van lokale telers die graag een verhaal bij hun product verkopen.’
Milford heeft meer dan tien jaar onderzoek gedaan naar duurzame eetkeuzes, en in het bijzonder naar de teelt van biologische groenten en fruit. In een nieuw rapport presenteert ze de voor-0 en nadelen van de verkoop via alternatieve kanalen.
De charme van imperfectie
Op een boerenmarkt bij een kraam met lokaal geteelde groenten, doen de grootte, vorm en kleur er minder toe. Dan hebben kromme wortels ineens een zekere charme.
Milford: ‘De telers, die via alternatieve verkoopkanalen verkopen, ervaren simpelweg minder verlies. Deze verkoopkanalen hebben minder tijdrovende en dure tussenschakels. Daarbij betekent een kortere levertijd dat de producten verser bij de consument komen.’
Meer variatie
Telers die hun producten aan de grote winkelketens verkopen, moeten vaak een bepaalde omvang hebben. De alternatieve kanalen stellen zulke eisen niet.
Milford: ‘Dat biedt mogelijkheden voor telers die niet op grote schaal willen of kunnen telen. Het biedt ook mogelijkheden om je naast groenten en fruit met andere dingen bezig te houden, zoals met dieren.’
Het is ook niet ongewoon voor kleinschalige telers om te experimenteren met soorten en om verschillende groenten en fruit te telen. Milford: ‘Ze telen graag een mix van fruit, bessen en groenten tegelijkertijd. De alternatieve verkoopkanalen maken andere manieren van telen mogelijk.’
Ruimte voor creativiteit
De telers kunnen creatief zijn in hun soortkeuze en zijn minder afhankelijk van vraag en leveringseisen. Het resultaat is dat consumenten kunnen genieten van groenten en fruit geteeld met liefde. Milford denkt dat de motivatie van het biologisch telen voortkomt uit de wens om duurzamer te telen: ‘De producten zijn minder verontreinigd, gezonder en van hogere kwaliteit. Veel mensen vinden dat er bij de alternatieve verkoopkanalen meer nadruk ligt op waarden als gezondheid en milieu en minder op lage prijzen.’
Die verkoopkanalen bieden ook ruimte voor de verdere verwerking van grondstoffen tot bijvoorbeeld sap en jam. Dat is meestal niet mogelijk voor telers die aan winkelketens verkopen aangezien die grote hoeveelheden van specifieke producten verlangen.
Minder stabiliteit
Aan de andere kant houden de alternatieve verkoopkanalen een groter risico in voor telers.
Milford: ‘Voor grootschalige telers kan het moeilijk zijn om veel producten te verkopen via deze kanalen, want de omzet is simpelweg niet hoog genoeg. Afspraken over de langere termijn zijn bij deze verkoopkanalen lastiger te maken dan bij winkelketens.’
De alternatieve verkoopkanalen zijn daarom ook passender voor kleinschalige telers die niet alles op één kaart willen zetten. Milford: ‘Nu we weten dat de kleinschalige telers daarnaast andere inkomsten hebben, begrijpen we dat ze minder op het spel zetten als ze risico’s nemen.’
Moeite met transport en informatie
Vooral transport en informatie houden de telers tegen om verder op deze manier van verkoop te vertrouwen. Milford: ‘Als je kleinschalig teelt, wordt transport duur, helemaal als de klanten verder weg wonen. Volgens ons onderzoek kunnen kleinschalige telers samenwerken in de levering om zo de transportkosten te drukken.’
Een andere uitdaging is om de informatie van teler naar consument te krijgen. Milford: ‘Telers hebben vaak hun handen vol aan de teelt. Daarom kunnen organisaties en instanties hulp bieden bij de handel. Bijvoorbeeld het opzetten van een internetportaal om aanbieders en afnemers samen te brengen.’
Verkoop via lokale ‘REKO-ring’
Een voorbeeld van zo’n initiatief zijn de zogenoemde ‘REKO-ringen’ die door heel Noorwegen aan populariteit winnen. Het is een netwerk waarin lokale telers hun producten aanbieden in een gedeelde Facebook-groep. Consumenten bestellen vooraf producten, die op een afgesproken tijd op een vaste plaats verkocht worden. Er zijn geen tussenschakels waardoor de teler 100 procent van het verkoopbedrag ontvangt.