Tholen - Wie jarig is, trakteert. Daarom werd donderdag 14 november het 70-jarig jubileum van Broer plantuien en de 50-jarige samenwerking tussen Bejo en De Groot en Slot gevierd met een uiensymposium. Directeur Siem Beers van Broer moest in zijn openingstoespraak heel wat talen gebruiken om de ruim 350 deelnemers uit de wereldwijde uiensector in hun eigen taal te begroeten. Vrijdag volgt een excursiedag met bezoeken bij Waterman Onions Tolsma Techniek, Gebr. De Zeeuw en Wentink Groenten. Zaterdag 16 november is de open dag voor het grote publiek.
Welkom door Siem Beers en Gerrit de Groot
Na de opening van Siem Beers en Gerrit de Groot, de voormalig directeur van De Groot en Slot kregen de bezoekers een rondleiding door het imposante plantuienbedrijf in Creil (Noordoostpolder), waar onder meer de grootste condensdroger ter wereld staat opgesteld en jaarlijks 16.000 ton aan plantuien worden opgeslagen, tevens goed voor 16.000 kisten. Voor het pand, dat in 2012 werd gebouwd waren maar liefst 2.700 heipalen nodig. Het bedrijf is al zeven jaar 'van het gas los'.
Bij Broer worden er al meer dan vijftig jaar plantuien geproduceerd, verwerkt en verkocht aan meer dan veertig landen in Europa en Azie. Ook wordt er geexporteerd naar Canada en de Verenigde Staten. Bejo/De Groot en Slot besloot in 2002 een veredelingsprogramma voor plantuien op te zetten om de veredeling van goede rassen in een stroomversnelling te brengen. Daaruit is het uienlabel 'Quality Inside' geboren. Broer werd in 2004 overgenomen door De Groot en Slot en is exclusief producent van dit label. Het bedrijf teelt plantuien op diverse locaties in Nederland en samen met haar Russische partner Lukamore LLC voor de lokale markt in Rusland. Daarnaast heeft Broer een partnership met ESC in het Verenigd Koninkrijk en met Bejo Iberica voor de teelt van eerstejaars plantuien voor de mediterrane markt.
Siem Beers
"De keuze van telers voor tweedejaars plantuien wordt hoofdzakelijk gemaakt vanwege de vroegheid, de vraag vanuit de verwerkende industrie door het hogere drogestofgehalte en de nog altijd imposante hobbymarkt in Oost-Europa", zo legde Siem Beers uit. Ook op de tweede locatie in Andijk wordt momenteel volop geinvesteerd. Na de rondleiding kregen de bezoekers gelegenheid om op het bedrijventerrein kennis te maken met tal van toeleverende bedrijven en bezoekers. Daarna kregen de bezoekers een interessant symposium programma voorgeschoteld.
Vijftien jaar voor een ras commercieel is
Bas van den Hemel, manager veredeling bij De Groot & Slot, beet de spits af. Hij liet eerst een wereldkaart zien waar uien geteeld worden. Alleen in Antarctica is nog geen uienteelt, maar wellicht komt daar door de klimaatverandering nog verandering in. De Groot en Slot en Bejo veredelen voor de wereldwijde uienteeltgebieden. Toverwoorden in de veredeling zijn selecteren en hybridisatie. Maar ook is het nodige geduld vereist. Het duurt namelijk zo'n vijftien, zestien jaar tot een nieuw ras commercieel op de markt komt. Het bedrijf heeft momenteel 6.211 unieke proefveldnummers op 37.048 proefvelden wereldwijd staan.
Bas van den Hemel
In Afrika, Centraal- en Zuid-Amerika is de ui vaak basisvoedsel, terwijl het in Europa en de Verenigde Staten eerder een niche-product is. Daarbij zijn de voorkeuren per land behoorlijk verschillend. Zo hebben de Nederlanders het liefste gele uien, prefereren de Mexicanen witte uien en heeft Peru de voorkeur voor rode uien. Daarbij is de daglengte enorm belangrijk in de uienveredeling. "Elk half uur meer of minder licht vraagt een andere ui. Dat is dus het verschil tussen Nederland en Zuid-Frankrijk", zo legde Bas de aanwezigen uit. Lag voorheen de focus op de opbrengst per hectare, tegenwoordig is er door de klimaatverandering en maatregelen die dat moeten tegengaan meer focus op resistentie, wortelgestel, huid, hardheid en spruitrust."
Ook resistentie is een belangrijke parameter in de uien, maar wie een 100% resistente ui verwachtte, kwam deze dag bedrogen uit. "100% resistentie bestaan niet. Zou je die hebben, dan passen de schimmels zich ook weer aan en daardoor stopt resistentieveredeling nooit. Gelukkig hebben we met een aantal rassen wel een hoge resistentie, bijvoorbeeld tegen fusarium, pinkroot en valse meeldauw." Gevraagd naar de inzet van Crispr Cas techniek, antwoordde de manager veredeling dat deze momenteel alleen toegestaan is in onderzoek, maar niet in de veredeling. "Het zou voor ons wel kansen bieden om een volgende stap te zetten. Zodra deze mogelijkheid zich voordoet, zullen we dan ook zeker interesse tonen."
In juli nog bio-uien
De tweede spreker was Roger Custers, een teler in Biddinghuizen die in 2014 begon met zijn biologische teelt en vanaf komend seizoen een 100% biologisch bedrijf runt. Zijn bedrijf kent eveneens een condensdrooginstallatie in de kistenbewaring voor 3.00 kisten wortelen en 2.000 kisten uien."In 2017 hebben we bewezen dat we tot juli nog bio-uien konden leveren. Iedereen zei dat dit niet kon met bio-uien, maar wij hebben het aangetoond."
Roger Custers
Vanwege de goede contacten met de afnemers zijn bio-uien en wortelen de hoofdteelten, maar vanwege de teeltrotatie staan daarna ook spinazie ("erg veel vraag naar omdat die elders in Europa moeilijk te telen is"), rode bieten, witlof en suikermais op luzerne in het bouwplan opgenomen. De teler maakte de keuze om alle percelen op de zware grond te diepploegen op 1,60 meter. "Lichte grond is een must. Zou ik afhankelijk zijn van zware grond, dan zou ik verhuizen", zei de teler lachend.
Hoewel hij altijd interesse voor de biologische teelt had, maakte hij eerder niet de stap, omdat ook zijn gangbare bedrijf goed rendeerde. Nu hij omgeschakeld is, heeft hij geen moment spijt gehad. "Vroeger zat ik 's avonds op de spuit, nu op de bank", zo gaf de teler gekscherend aan. "Daarbij ben ik er achtergekomen dat biologische producten echt sterker zijn dan de conventionele producten door het niet gebruiken van bodem- en contactherbiciden en dat maakt het gewas ook weerbaarder tegen plagen. Ik verwacht ook dat we over tien jaar heel dicht bij de gangbare opbrengsten zitten."
Ook op het gebied van afzet zit de biologische sector anders in elkaar, merkte Roger. "In de conventionele vechtmarkt wordt de handel door de boer toch vaak als een gemeenschappelijke vijand beschouwd. In de biologische sector werk je veel meer samen met je afnemer richting de eindklant. Dan zie je dat je allebei geld verdient. Overproductie is namelijk killing, maar als je samen wat opbouwt kun je heel ver komen." Bang voor een overproductie van bio-uien is Roger niet direct. "Je ziet in de biologische sector niet iemand zomaar op de bonnefooi 40 hectare erbij zetten."
In 2050 zijn er 150 miljoen ton uien extra nodig
Geen uiendag zonder een presentatie van Gijsbrecht Gunter, dus ook deze keer hield de voorman van de Holland Onion Association een vlammend betoog over de wereldwijde handel van deze wereldwijd meest gegeten groente. De groei van de bevolking ("In Afrika gaan we van 1,4 naar 4 miljard mensen in 2050"), economie en AGF-consumptie, hoofdzakelijk in Afrika, Azië en Australië biedt volgens hem grote kansen voor de uienexporteurs. "In 2050 hebben we 150 miljoen ton uien extra nodig!"
Gijsbrecht Gunter
De HOA-voorman gaf aan dat de groei van het Nederlandse uienareaal weliswaar niet onbeperkt is, maar dat er vanwege de enorme logistieke draaischijffunctie nog wel een hele goede uitgangspositie is in de re-export van importuien. Ook kon Gunter het niet laten in te gaan op de actuele, politieke discussie of Nederland wel zo nodig een exportland moet zijn. "Als wij niet exporteren, lijdt iemand aan de andere kant van de wereld honger. Vanavond gaan er op 820 miljoen mensen, voor wie uien in veel landen basisvoedsel is, met honger naar bed. Wij zijn in Nederland als gatenvuller in staat binnen 'no time' tekorten wereldwijd op te vullen, tussen alle handelsbarrières en importbeperkingen door."
Elk jaar minder importuien nodig in VK
Tot slot gaf Presentatie Ed Pissarro, Agronomist van het Britse P.G. Rix Farms Ltd en het verpakkingsbedrijf Stourgarden een toelichting op de ontwikkelingen op de Britse markt. In totaal telt het Britse uienareaal zo'n 10.000 hectare. In 2019 is er sprake van een gemiddelde oogst, na het memorabele 2018 waarin de haspels non-stop sproeiden.De Britse plantuien hebben dit jaar een gemiddelde oogst van 55-60 ton per hectare.
Ed Pissarro
P.G. Rix Farms Ltd heeft zelf 2.450 hectare land. De beschikbaarheid van water is een groot issue voor de Britten, maar ook meeldauw, fusarium en zonnebrand zorgen in het Verenigd Koninkrijk voor de nodige uitdagingen. Volgens Ed lukt het de Britten de laatste 10 jaar jaarlijks om de teelt gemiddeld met een week te verlengen. Nederland en Spanje zijn de grootste uienexporteurs op het Verenigd Koninkrijk, maar vorig jaar bereikten ook veel Nieuw-Zeelandse, Egyptische en Chinese uien het Britse vasteland.
Stourgarden is de huisleverancier van Tesco. Wel is er op de Britse retailmarkt een stevige concurrentie van Aldi en Lidl. Laatstgenoemde groeide in oktober 2019 naar een aandeel van 15%, ten opzichte van 13,7% een jaar eerder. Pissarro constateerde dat de ongekende groei in de uienmarkt is uitsluitend veroorzaakt door prijsstijgingen. Aldi en Lidl zijn de enige supermarkten die de uien verkopen onder de 1 pond per kilo. Volgens hem zijn de traditionele maaltijden in verval en kan dat positief uitwerken voor de uien, maar is de keerzijde dat andere groenten, zoals tomaten, komkommers en sla meer in vleesvrije maaltijden worden geconsumeerd.