Mitchell Brooke, logistiek ontwikkelingsmanager bij het Zuid-Afrikaanse Citrus Growers' Association, klinkt somber in zijn keiharde wekelijkse nieuwsbrief waarin hij onthult dat ze zelfs bij de citrusorganisatie, ondanks de nauwe samenwerking met Transnet, niet wisten hoe rot de staatshavenautoriteit vanbinnen was.
"We weten nu", zo schrijft Brooke, "dat er bij Transnet massaal corruptie plaatsvond tijdens de periode van de ‘staatskaping’. Miljoenen randen zijn verduisterd uit Transnet. Hopelijk kunnen we achterhalen waarheen. Transnet heeft toegegeven dat het failliet is en niet genoeg kapitaal (of toegang tot kapitaal) heeft om in de onderneming te injecteren en de bedrijfsactiviteiten te ondersteunen."
Hij zegt dat de ondermaatse werking van Transnet een ernstige bedreiging vormt voor de Zuid-Afrikaanse teelt- en productiesectoren en voor de lokale economie in zijn geheel. De werkelijke omvang van de financiële put van Transnet kwam vorige week pas aan de oppervlakte tijdens een bijeenkomst tussen leidinggevenden van de onderneming en een brede groep van belanghebbenden.
Containerterminal in Durban (foto © Druid007 | Dreamstime.com)
Melkkoe tijdens de Zuma-jaren
Er wordt geschat dat 48.122.117.466,82 rand (€ 2,739 miljard) is gestolen uit de staatskas tijdens de ambtstermijn van voormalig president Jacob Zuma. Transnet is het zwaarst bestolen. Het Zuid-Afrikaanse online-dagblad Daily Maverick heeft over een bedrag van 40.084.201.927 Rand of € 2,28 miljard dat door Transnet is uitbetaald en gerelateerd is aan de periode van de ‘staatskaping’.
De verliezen bij Transnet zijn goed voor 81,59% van het totale bedrag dat verduisterd is geworden bij de State Capture, zo beweert het onderzoeksteam van Daily Maverick.
Voormalig president Zuma, die niet terechtstond voor de diefstal die plaatsvond onder zijn bewind, werd wel veroordeeld omdat hij weigerde te getuigen voor de Zondo-commissie die de staatscorruptie onderzocht, maar hij is voorwaardelijk vrijgelaten op medische gronden.
Voortdurende storingen na jaren van verwaarlozing
"Het kapitaal dat had moeten worden toegewezen aan de aanschaf of vervanging van materieel als sleepboten, loodsboten, helikopters, kadekranen, containerliften (zie rechts), RTG-kranen en reachstackers, was niet voorhanden."
"Onderhoud en renovatie van het machinepark in de havens werd grotendeels genegeerd", vervolgt Mitchell. "Wat er is, heeft meestal de gebruikelijke levensduur overschreden en faalt nu en gaat continu kapot."
"De situatie in de Zuid-Afrikaanse havens is zo slecht dat schepen dagen of weken doorbrengen voordat ze een haven aandoen en in sommige gevallen duurt het maanden voordat ze uiteindelijk Zuid-Afrika weer verlaten na de volledige ronde langs de havens te hebben voltooid. Dit heeft ertoe geleid dat rederijen hun diensten uit sommige havens hebben weggehaald en in veel gevallen nalaten om havens aan te doen vanwege de ernst van de vertragingen die schepen ondervinden. Deze situatie heeft de afgelopen maanden geleid tot enorme congestie bij de koelhuizen van de havens. Aanzienlijke hoeveelheden fruit moesten lang wachten voordat ze eindelijk werden verladen."
Beschikbaarheid containers blijft pijnpunt
De fruitexportsector kampt met verliezen als gevolg van de extra kosten van logistiek en het verlies aan kwaliteit door de lange wachttijden, merkt Brooke op. Vorige week vertelde een Turkse citroenexporteur aan FreshPlaza dat kopers op het noordelijk halfrond aarzelden om producten uit Zuid-Afrika te bestellen vanwege de onbetrouwbaarheid van de leveringen.
Vertragingen in de havens hebben ook de plaatsing van lege koelcontainers in Zuid-Afrika vertraagd. "De beschikbaarheid van lege koelcontainers was het afgelopen exportseizoen een enorm pijnpunt", merkt Brooke op.
Citrustelers hebben Brooke geprezen voor zijn openhartige stuk en noemden het "zeer noodzakelijk".
Onzekerheid zorgt voor onrust bij klanten
"Klanten worden nerveus omdat hun programma's achterlopen op schema. En onzekerheid zorgt voor onrust", zegt een citrusteler die retailprogramma's heeft afgesloten over de hele wereld. "Zuid-Afrika kan een risico vormen, maar je moet het ook vergelijken met de logistieke onzekerheden in andere landen."
Groeiende volumes, niet alleen van citrus (met name mandarijnen en citroenen), maar ook van avocado's, druiven en blauwe bessen zullen een grotere druk uitoefenen op een reeds verouderde haveninfrastructuur.
"Transnet zal over een week opnieuw contact opnemen om verdere informatie te geven over de acties die zullen worden ondernomen om de situatie in Zuid-Afrika te veranderen", besluit Brooke.