Tholen - De in diverse landen gebruikelijke novemberdip in de tomatenmarkt met al geruime tijd bovengemiddeld hoge prijzen, die kwam er. Toch wijkt ook november af van 'normaal'. In veel gevallen door hogere prijzen dan de afgelopen jaren, Spanje uitgezonderd. Dat leren een nieuwe update van het tomatendashboard van de Europese Commissie en cijfers uit België.
Over de hele linie in Europa komt de gemiddelde tomatenprijs uit op 1,37 euro per kilo. Dat is minder dan in oktober en ook minder dan vorig jaar november, toen gemiddeld 1,43 euro werd genoteerd. Wel is het nog altijd hoger dan het vijfjarig gemiddelde, waarboven de tomatenprijzen al sinds maart verkeren. De redenen hiervoor zijn bekend: het Tomato brown rugose fruit virus (ToBRFV), een vleugje corona en nu ook de energiecrisis en alsmaar oplopende prijzen voor vrijwel alles.
Klik hier voor vergroting van de grafiek
Nieuw factor met invloed: energieprijzen
Als de gewoontes, die dit jaar flink in de war zijn geschopt zoals we vorige maand al concludeerden, nu weer in acht worden genomen, dan is een prijsstijging richting december weer mogelijk. Daarbij direct opgemerkt dat dit vorig jaar niet het geval was, al speelden hoge energieprijzen telers toen geen parten en nu wel. In beide gevallen was er wel corona. Dat kan van invloed zijn op de vraag.
Daar waar telers 's winters op belichting en verwarming rekenen, is dat deze winter soms een heel een ander verhaal. Kassen liggen leeg of telers telen wel, maar zonder er veel energie in te steken. Met andere woorden: lampen blijven uit en de verwarming staat lager. Dat resulteert logischerwijs in lagere producties. Al moet ook niet vergeten worden dat de kosten overal stijgen, ook voor importproduct. Een vrachtwagen laten tanken, verpakkingsproducten, alles wordt duurder.
Nederland: hele kleine dip
Het heeft er alle schijn van dat hoge energieprijzen vooral in Nederland en België in de cijfers terug te zien is, vanwege minder product op de markt. Op het tomatendashboard komt de gemiddelde prijs voor een kilo tomaten in Nederland uit op €1,20. Net iets minder dan in oktober, maar opnieuw een recordprijs op het dashboard in vergelijking met de afgelopen vijf jaar.
Klik hier voor vergroting van de grafiek
België: minder aanvoer
Cijfers uit België worden niet in het tomatendashboard meegenomen, maar via het Vlaams Departement van Landbouw & Visserij zijn de cijfers van het Verbond van Tuinbouwveilingen wel te zien.
VBT-cijfers via www.vlaanderen.be/landbouwcijfers
Te zien is dat sinds half november de gemiddelde prijzen van vooral trostomaten hoger liggen dan zowel vorig jaar als de afgelopen vijf jaar. Bij de losse tomaten is het beeld iets anders. Eenzelfde prijspiek als in trostomaat is hier in de zomer te zien, toen er 'winterprijzen' werden genoteerd, maar daarna zijn de prijzen redelijk in lijn met afgelopen jaar en de afgelopen vijf jaar gebleven.
De aanvoer in kilo's ligt in vergelijking met 2020 al weken lager, zowel voor losse tomaten als trostomaten. Vanaf week 43, toen de aanvoer van trostomaten hoger lag dan in 2020, is de aanvoer daarna telkens lager geweest, zoals dat ook in de weken voor week 43 veelal het geval is.
Spanje: grote dip, meer Marokko
In Spanje is de grootste 'novemberdip' in prijs te zien. Met 99 eurocent gemiddeld komt de prijs nipt boven het vijfjarig minimum en de prijs die vorig jaar in november werd genoteerd. Dat laatste is opvallend, omdat het areaal hier jaar na jaar daalt. Volgens de Spanjaarden onder meer vanwege grote concurrentie uit Marokko, dat steeds meer tomaten deze kant op stuurt.
Andere Europese cijfers leken dit recent tegen te spreken, maar navraag door de redactie leert dat deze cijfers niet kloppen (update: de cijfers zijn inmiddels (tijdelijk) uit het rapport gehaal). Normaal zijn de cijfers gebaseerd op drie bronnen, maar recent bleek daarvan nog maar één bron over, waardoor de cijfers niet klopten. In plaats van minder aanvoer uit Marokko, kwam er alleen al in oktober 2021 ongeveer 18% meer deze kant op in vergelijking met 2020.
Italië: kleine prijsstijging, grote zorgen
Het enige land in het dashboard van de Europese Commissie dat aan gebruikelijke dip in november ontkomt is Italië. Hier steeg de gemiddelde prijs licht. Dubbel afwijkend, want de stijging is hier dan juist weer minder dan vorig jaar en de afgelopen vijf jaar.
Italië maakte een moeilijke zomer door met hoge temperaturen en ook het Tomato brown rugose fruit virus (ToBRFV) speelt telers parten. Net als in andere landen kiezen telers ervoor om andere gewassen te telen.
Frankrijk: november 'normaler'
In Frankrijk kroop de prijs in november meer richting die van vorig jaar en het vijfjarig gemiddelde. Frankrijk is in verhouding het hoe groot het land is zelf een relatief kleine producent en importeert veel.
Klik hier voor vergroting van alle grafieken uit het Europese tomatendashboard