In West-Europa is het handentekort de laatste jaren een grote uitdaging geworden voor de groente- en fruitbedrijven, maar het is verrassend genoeg evenzeer een probleem voor telers in Oost-Europa, waaronder Moldavië. "Arbeid is niet meer zo goedkoop, de kwaliteit is vaak niet hoog en in de toekomst zullen we het moeten importeren", zegt Ion Tulei, commercieel directeur van Farmprod, een appel- en kersenbedrijf uit het zuidoosten van Moldavië.
Ion Tulei commercieel directeur van Farmprod
"Moldaviërs die in de tuinbouwsector werken, wijken liever uit naar West-Europa. In de eerste plaats is het loon er hoger, maar er speelt ook een mentaliteitskwestie. Want beloof ik mijn oogstmedewerkers eenzelfde loon als in Nederland mits ze even hard werken, dan halen ze daar hun neus voor op. Daar kan alles snel en goed, hier zien we grote verschillen in de kwaliteit van de geleverde arbeid. Er zijn zeker plukkers die een mooi rendement halen, maar er zijn er ook die blijven steken op 40% van het potentieel. Uiteraard betalen we niet per uur, maar per geoogst krat, waarbij ook de kwaliteit moet voldoen", legt Ion uit. In de Moldavische boomgaarden waren de voorbije jaren al enkele mensen uit India en Oezbekistan aan de slag.
Superintensieve teelt
Om de efficiëntie in de boomgaarden – ook die van de oogst – te verhogen, vervangt Farmprod, een bedrijf dat in 2009 door drie families werd opgericht met de aanleg van 10 hectare appelteelt, beetje bij beetje de verouderde percelen door superintensieve teelt met performante wortelstokken en marktgerichte rassen. "In het begin hebben we natuurlijk wat fouten gemaakt. Vooral bij pruimen en kersen hebben we al heel wat onderstammen veranderd. Momenteel hebben we in totaal 130 hectare en dat is voorlopig genoeg. We focussen nu op rassendiversificatie en betere teeltmethoden om de productiviteit en kwaliteit een boost te geven. En dat lukt al aardig op sommige percelen. Zo oogsten we gemiddeld 16 ton Gala’s per hectare." Op de nieuwe pruimenpercelen met een plantafstand van 4 x 1,5 goede onderstammen en ondersteuning voor de bomen haalt Farmprod 40-45 ton per hectare binnen, tegenover 20 ton waar de planten nog opgesteld staan in een schema van 6x3.
Nieuwe aanplant
In de kersenteelt zijn anti-regennetten belangrijk om de kwaliteit zo hoog mogelijk te houden. "We hebben weinig last van hagel in onze streek, maar regen is wel een boosdoener voor kersen. We hebben al 3 hectare bedekt met anti-regennetten, maar omdat de investering zo duur uitvalt, kunnen we de kersengaarden maar stapsgewijs voorzien van dit systeem. Een bijkomend voordeel is dat de kersen onder de netten iets later kunnen worden geoogst, omdat de temperatuur er lager is. We hebben dus een breder afzetvenster", legt Ion uit.
Pruimen naar Duitsland
Wat de export betreft, zet Farmprod de volledige pruimoogst op de Duitse markt af. "Vier jaar geleden kende niemand in Europa de Moldavische pruimen, nu neemt de vraag elk jaar toe. We hebben natuurlijk het voordeel dat we met onze pruimen op een lege markt terechtkomen, maar ook voor het andere steenfruit zie ik een mooie toekomst voor het Moldavische product in West-Europa. Onze abrikozen zijn heel kwaliteitsvol en zoet."
Pruimen voor Duitsland
Turkse concurrentie voor de kersen
Voor de kersen vond Ion dit jaar geen gaatje op de Europese markt. "Die zat al vol Turkse kersen. We hebben ons fruit in Rusland op de markt gebracht. Russen zijn trouwens bereid meer te betalen voor Moldavische dan voor Turkse kersen. Ze weten de betere kwaliteit en smaak naar waarde te schatten. In Europa kennen ze onze kersen nog niet en zijn ze dus geneigd dezelfde prijs te betalen als voor de Turkse. Daar hebben we nog wat promotiewerk."
Gala appelen
Export per vliegtuig naar verder afgelegen markten is geen optie. "Het is vooralsnog niet mogelijk vanuit Chisinau. We zouden moeten uitwijken naar de luchthavens van Istanboel of Boedapest, maar dan moeten de kersen dus eerst nog de lange en dure reis over de weg ondergaan. Zo verlies je kostbare tijd en kopers vragen ook meestal maar 2 of 3 ton. Logistiek gezien is dat een moeilijke en weinig rendabele operatie, want de truck is dan nog maar voor één tiende gevuld."
Eigen bewaarcellen
Appelen naar het Midden-Oosten
Vorig jaar zette Farmprod 60% van zijn appelen af op de Russische markt. De rest had als bestemming het Midden-Oosten en een klein deeltje de lokale markt. "We hebben heel wat rassen staan in onze boomgaarden, waaronder ook Jeromine, Fuji en Gala. We kunnen dus zowel het Midden-Oosten, Europa als Rusland beleveren. Dit jaar zullen we ons focussen op de Arabische markt, maar we kunnen geen beroep meer doen op de haven van Odessa, die op slechts 50 km van ons pakstation ligt. We moeten nu naar Constanza in Roemenië. Ook dat is niet ver, slechts 150 km, maar voordat de appelen op het schip worden geladen, zijn we weer een week verder. Er is veel oponthoud aan de grens en in de haven voor douaneformaliteiten. Dat zorgt niet meteen voor kwaliteitsproblemen – de appelen kunnen er wel tegen – maar het kostenplaatje is veel hoger in vergelijking met export via Odessa. We hebben het over $ 2.500 extra per lading, dat is een meerkost van 10 dollarcent per kilo", besluit Ion.
Farmprod oogst jaarlijks 6.000 ton appelen, kersen, pruimen en ander steenfruit. De capaciteit van de koelopslag bedraagt 4.500 ton en het bedrijf beschikt over een sorteer- en verpakkingslijn. Voor kersen is het bedrijf GlobalGAP gecertificeerd. Het fruit wordt geëxporteerd naar Rusland, Roemenië, Duitsland en België en sinds 2018 ook naar het Midden-Oosten en Bangladesh. Naast de fruitteelt kweekt het bedrijf ook fruitbomen voor de eigen percelen en collega-telers.
Klik hier om een virtuele tour te maken door het teeltbedrijf Farmprod.
Voor meer informatie:
Ion Tulei (commercieel directeur)
Farmprod
str. Alexandru cel Bun 62
Olanesti (Stefan Voda) – Moldavië
Tel: +373 78194401
[email protected]
