Tekorten in het VK? "Genoeg ijsbergsla om de Titanic tot zinken te brengen"

Terwijl Britse consumenten tegen lege schappen aanlopen of maar een beperkt aantal stuks groenten in het winkelmandje mogen leggen, ontkennen Britse groothandelaren het tekort aan product en zeggen dat het gewoon een kwestie van geld is. "We hebben genoeg ijsbergsla om de Titanic tot zinken te brengen. Ga nu online en we bezorgen het morgen."

Het tekort aan groenten en fruit in de Britse supermarkten is de afgelopen dagen duidelijk in beeld gebracht. Enkele van de grote winkelketens beperken de aankoop van tomaten, paprika's en sla per klant.

Korte en lange termijn oorzaken
Er zijn meer dan één redenen voor de tekorten. De reden voor de huidige tekorten is het koude weer in Spanje en Marokko, waar de meeste groenten en fruit in deze tijd van het jaar vandaan komen. Maar achter deze druk gaat ook een marktsituatie schuil waar de AGF-sector al maanden voor waarschuwt.

Door onzekerheid over hun ROI, veroorzaakt door enerzijds hogere kosten voor energie, arbeid, kunstmest en nutsvoorzieningen en anderzijds het gebrek aan garanties door de retail, hebben telers hun kassen leeg laten staan om later te planten of helemaal niet te planten. 

"Door de vertraagde start van de teeltcyclus zal het nog twee maanden duren voordat de meeste Britse tomaten geplukt kunnen worden", vertelde Phil Pearson van APS Produce aan Sky News tijdens de National Farmers' Union-conferentie in Birmingham. "Dit jaar zijn we later begonnen met de aanplant, want iedereen staat onder druk van de kosten, niet alleen voor energie, maar ook voor kunstmest en arbeid. Alles is duurder geworden", zei hij. "Dus in plaats van te beginnen met de oogst eind maart, zal het eerder eind april of mei zijn." APS Produce, dat gewoonlijk 650 miljoen tomaten per jaar oogst op een areaal van 70 hectare, heeft tijdens de donkere winterdagen een aantal van zijn kassen leeg laten staan om de kosten van belichting te vermijden.

De situatie in Nederland is hetzelfde. De Nederlandse belichte kasteelt, doorgaans een belangrijke leverancier voor de Britse markt, ligt normaliter rond de 800 hectare, maar dit jaar is er slechts 100 hectare aangeplant.

Omdat er minder lokaal product beschikbaar is op de Europese markt, veroorzaakte de vertraging van de aanvoer van Spaans product een brand op de toch al gespannen markt, wat resulteerde in exploderende prijzen.

Britse prijzen
Als het gaat om de beschikbaarheid in de winkels, komt de kwestie geld om de hoek kijken. Prijzen in de (lege) supermarkten in het VK zijn veel lager dan die in andere winkels of zelfs landen. Zo worden babypruimtomaten op de website van Tesco UK aangeboden voor
£ 3,08 per kilo (€ 3,49 per kilo), terwijl de prijs bij Albert Heijn € 5,98 per kilo is. Sainsbury biedt een bloemkool aan voor £ 0,95 (€ 1,08). Bij Jumbo kost die € 2,99. 

Dit is ook wat Britse groothandelaren zeggen: er is product verkrijgbaar op de markten en bij de lokale groenteboeren, het kost alleen meer. "Er is hier geen tekort aan groenten", zegt de Britse groothandelaar Perry Blinders op Twitter, waarbij prompt een magazijn vol met tomaten, komkommers en wat dan ook wordt getoond. "Ga nu online en we bezorgen morgen je bestelling bij je bedrijf of kroeg. Tomaten? Hoeveel wil je? Komkommers per pallet beschikbaar! IJsbergsla, genoeg om de Titanic te laten zinken!" En inderdaad, op de website van het bedrijf zijn de producten beschikbaar, echter tegen een prijsniveau dat veel hoger is dan dat van de lege Britse retailers.

Prijzen op de vrije markt
"Er is geen tekort op de markt, maar groenten zijn duur. We kopen op dagelijkse basis in op de vrije markt en sommige producten zijn in prijs verdubbeld, zelfs verdrievoudigd door het weer in Spanje en Marokko en ook in de rest van de wereld. Het heeft allemaal een impact op de prijzen", zegt Paul Murphy van Yes Chef, gevestigd op de New Covent Garden Wholesale Market. 

"We hebben deze extra kosten aan onze klanten moeten doorberekenen om te overleven. Het feit dat de reguliere media aandacht besteden aan het thema van de tekorten, maakt dit voor ons gemakkelijker."

"Door de tekorten bij de retailers zijn er meer consumenten naar de markt gekomen om product te halen, maar de groenten zijn zeker ook verkrijgbaar bij lokale groenteboeren en weekmarkten."

Te goedkoop
Achter het huidige tekort zit een groter verhaal. En zelfs achter dat grotere verhaal zit nog een groter verhaal. Volgens Paul zijn groenten te lang te goedkoop geweest. "Ik ben een handelaar van de 5e generatie en producten zoals radicchio uit Italië hebben nu dezelfde prijs als 50 jaar geleden." 

"Op de markt fluctueren de prijzen net als op andere markten en hebben we elke week tekorten aan verschillende producten. Dat is de AGF-handel. Het verschil is dat het deze keer goed gedocumenteerd is in de media. Dit zou de krachtverhoudingen in de sector wat kunnen veranderen. Het is algemeen bekend dat supermarkten groenten verkopen voor veel minder geld dan ze ervoor betalen. Misschien verandert het de manier waarop mensen hun groenten kopen. In andere delen van de wereld kopen mensen groenten en fruit op lokale markten en stands langs de weg. Ze kopen op geur en smaak, niet op basis van hoe het eruitziet."

Brexit
"Hoewel de Brexit het een stuk moeilijker en duurder heeft gemaakt om groenten en fruit het land in te krijgen, is het deze keer niet de schuldige", concludeert Paul, en andere leden uit de AGF-sector zijn het daarmee eens.

Mike Parr, van PML (Perishable Movements Ltd), is momenteel in Dubai op de Gulfood beurs. De boodschap die hij ter plekke herhaaldelijk hoort, is dat telers eenvoudigweg niet geïnteresseerd zijn in het verschepen van groenten en fruit naar het VK vanwege de onaanvaardbare transportkosten, in combinatie met een berg papierwerk en de vertragingen die gepaard gaan met de import van goederen. "Buitensporige afhandelingskosten en langdurige vertragingen verlammen onze business. Er zijn gevallen van chauffeurs die tot 26 uur moeten wachten. Dit is niet alleen een enorme kostenpost voor het transportbedrijf, maar maakt ook drie shifts nodig vanwege de strenge rijtijdenwet", vervolgt hij.

"De buitensporige tarieven op Heathrow zorgen ervoor dat enkele van onze belangrijkste klanten overwegen om de producten over zee te verzenden, omdat het niet langer haalbaar is om de torenhoge afhandelingskosten van de luchthaven te dragen. De huidige tarieven maken het kosteneffectiever om de producten naar Luik te vliegen en vervolgens over de weg naar het VK te brengen. Als de regering de overslag van verse groenten en fruit naar het VK via de lucht en over de weg wenst te behouden, wat de meest zinvolle optie is gezien de bederfelijke aard van de producten, moet een plafond op de afhandelingskosten voor groenten en fruit als een prioriteit worden beschouwd. Alleen dan kunnen consumenten toegang krijgen tot voedingsmiddelen die zo cruciaal zijn voor een gezond voedingspatroon, en die ook kunnen betalen. En alleen dan heeft de sector enige overlevingskans", besluit hij.

Wat nu? 
De oogst in de Nederlandse en Britse onbelichte teelt zal naar verwachting over een paar weken pas echt serieuze volumes op gaan leveren, als de oogst niet nog moet starten. En aangezien het weer in Spanje beter wordt, zal de situatie binnenkort opklaren. Maar voorlopig woedt de strijd van de Britse retail tegen de hoge AGF-prijzen nog in alle hevigheid voort...