Het aardbeienseizoen van 2023 is tot dusverre een wisselvallig seizoen voor de verschillende wereldmarkten. In Nederland schoot de herfstoogst vroeg omhoog, waardoor er later in het seizoen verliezen ontstonden. Dit gebrek aan product heeft de prijzen opgedreven, waarvan de Duitse markt het effect voelt nu ze wachten op de komst van aardbeien van Griekse oorsprong. In Frankrijk is de consumptie in deze tijd van het jaar gedaald, omdat consumenten zich meer bewust worden van natuurlijke teeltseizoenen. In Italië zal de teelt van aardbeien toenemen, terwijl de consumptie licht daalt. Spanje heeft een moeilijk seizoen, met een late start en problemen waardoor planten moeten worden gerooid en opnieuw geplant. In Noord-Amerika zijn de aardbeienvoorraden krap, omdat de teelt in het zuidelijke teeltgebied nog moet beginnen.
Nederland: aardbeienvolumes fors afgenomen
Het aardbeienseizoen verloopt volgens een Hollandse handelaar wat vreemd. "Zo heeft de herfstteelt onder glas, die half augustus gezet is, haar kruit vroeg verschoten. Dit resulteerde in zeer grote volumes op de markt in september en de eerste week van oktober, maar inmiddels zijn de volumes fors afgenomen en ik schat in dat de Nederlandse en Belgische teelt afgelopen week al op minder dan een derde zat van het volume in die week in voorgaande jaren."
"Deze situatie had behoorlijk effect op de prijzen. Het Verenigd Koninkrijk en Scandinavië had tot de tweede week van oktober voldoende lokaal product. Hierdoor kwamen de aardbeienprijzen tot die week fors onder druk te staan. Klokprijzen lagen in die periode rond de 3 euro per kilo voor de grote blokken, in 2022 was dat nog 6-7 euro. Vanaf de tweede oktober is het tij weer gekeerd. Er zijn continu tekorten op de markt en de klokprijzen zijn opgelopen van 5 euro in week 42 naar 11,50-12,50 euro vorige week."
Volgens de handelaar is er in november altijd vraag naar aardbeien. "Wat daarbij meespeelt is dat in oktober en november Nederland en België de enige leveranciers zijn op de Europese markt. Vanaf eind volgende week wordt bij ons ook de eerste productie uit Egypte verwacht, maar vaak houdt dat in dat de commerciële volumes nog een week later arriveren. Hoe het Spaanse en Marokkaanse seizoen zal verlopen, is best onzeker. De Hollandse belichte aardbeienteelt zal vanaf week 48 van start gaan."
België: Zeer hoge prijzen voor aardbeien
"De aardbeien zijn extreem duur op het moment." Dit vertelt een Belgische handelaar. "Deze week hebben we met prijzen gewerkt die we niet vaak hebben gezien. Dat komt deels doordat er nog altijd relatief veel vraag is, maar vooral omdat er Europa breed weinig aanbod op de markt is. Dit is traditioneel het moment dat het van de Belgische en Nederlandse aardbeien moet komen, maar deze maand is er een gat in de aanvoer. Daarnaast laten de volumes uit Egypte ook nog op zich wachten. Uiteindelijk zal Egypte wel voor wat verlichting zorgen en het aanbod uit België en Nederland ook wel weer aantrekken. Voor nu liggen de prijzen, denk ik, wel op een hoogtepunt."
Duitsland: Nederlandse aardbeien domineren, Griekse binnenkort in aantocht
Hooggeprijsde kasaardbeien uit Nederland domineren momenteel de aardbeienmarkt. Directe importeurs verwachten over een paar dagen de eerste zendingen Griekse partijen. Dankzij het optimale, droge weer in Griekenland wordt over het algemeen een goede opbrengst verwacht.
Na een late start van het seizoen waren de binnenlandse aardbeien bijzonder smaakvol dankzij hun langzame rijping en optimale irrigatie. De prijzen bleven grotendeels stabiel, wat ook te danken was aan het iets lagere oogstvolume. Er waren nauwelijks overschotten op de markt, vatte Simon Schumacher, woordvoerder van het bestuur van het Verband Süddeutscher Spargel- und Erdbeeranbauer e.V. (VSSE) samen aan het einde van de hoofdoogst in het open veld.
Oostenrijk: Bijna 20% meer aardbeien in 2022
De teelt van aardbeien in 2022 bedroeg een aangename 16.900 ton (+19% ten opzichte van 2021). Het fruit werd voornamelijk geteeld in Neder-Oostenrijk, Opper-Oostenrijk en Stiermarken. Aardbeien zijn goed voor 7% van de totale opbrengst in de commerciële fruitteelt. Het areaal aardbeien is de afgelopen jaren licht toegenomen. In 2016 werden aardbeien geteeld op een totaal van 1.138 hectare, in 2022 op 1.221 hectare. Er was ook een minimale toename van het areaal van ongeveer 1 procent in 2022 ten opzichte van het voorgaande jaar.
Frankrijk: Belgische aardbeien op de markt
Belgische aardbeien zijn momenteel de enige herkomst op de Franse markt. Over drie weken komen de Egyptische en Marokkaanse aardbeien binnen. Aan de vraagzijde is het gebruikelijke koude weer deze maand niet bevorderlijk voor de consumptie, en de consumententrends zijn al enkele jaren aan het veranderen: consumenten, die zich steeds meer bewust zijn van het "ritme van de seizoenen, vinden het niet langer logisch om aardbeien te eten in november".
Italië: Teelt van aardbeien zal toenemen
De teelt van aardbeien zal naar verwachting toenemen in Zuid-Italië, met name in Campanië en Basilicata. In deze twee regio's is er echter een afname van het areaal dat is beplant met aardbeienpluggen, wat niet wordt waargenomen in Calabrië en Sicilië. Er is ook een toename van de biologische teelt.
In Campanië is de aanplant voor het nieuwe seizoen bijna voltooid. Wat de rassen betreft, zijn er meer Rossetta-aardbeien aangeplant dan vorig jaar. Vanwege de weersomstandigheden zullen sommige percelen enkele weken vertraging oplopen. Er wordt gehoopt dat deze vertraging zal leiden tot een verbetering van de productkwaliteit. De eerste beperkte hoeveelheden worden midden/eind januari verwacht.
In Basilicata zijn er mensen die onlangs klaar zijn met planten en mensen die al zijn begonnen met het oogsten van vroege aardbeien, dankzij het zachte weer dat de groei van de planten en de rijping van de vruchten lijkt te hebben versneld. Het ras Fortuna wordt al een paar dagen geplukt. De hoeveelheden zijn nog steeds erg beperkt, met kleine tot middelgrote maten. Ondanks de hoge prijzen (€20-25 per doos) lijkt de vraag van Italiaanse en Europese marktdeelnemers bevredigend. De eerste pallets zijn ook vertrokken naar Duitsland.
In de afgelopen 12 maanden (jaar eindigend in september 2023) kochten bijna 17,5 miljoen Italiaanse huishoudens aardbeien. Dit cijfer is lager dan in 2021 (19 miljoen huishoudens).
Spanje: Het planten van aardbeien in Huelva is nog niet klaar
In Huelva begint een nieuw seizoen en in de eerste week van november zijn er nog steeds bedrijven die nog niet klaar zijn met het planten van aardbeien op hun teeltbedrijven. "Er zijn telers die dit jaar erg laat zijn begonnen, vanaf half oktober, wat voor ons laat is," merkt een teler uit de provincie op.
"Bovendien hebben we dit jaar opnieuw problemen gehad met sommige planten. Bij een specifiek ras hebben we 14-15 dagen na het planten hele teelten moeten rooien en opnieuw moeten planten, waardoor we, samen met de vertraging in de levering van planten, bij sommige teelten een vertraging van een maand tot anderhalve maand zullen oplopen. In feite zijn we vandaag in ons bedrijf al die planten aan het herplanten die niet goed genoeg waren."
De herbeplanting is uitgevoerd in een paar weken, waarin de langverwachte regen hand in hand is gegaan met sterke windstoten aan de kust van Huelva die schade hebben veroorzaakt in de hele sector, zegt. "In Cartaya, Aljaraque, Moguer, Bonares, Lucena... heeft de wind foliekassen gebroken die al waren opgezet voor frambozen en blauwe bessen; dit heeft grote verliezen veroorzaakt op structureel en teeltniveau.
"Het positieve," zegt hij, "is het water dat is gevallen. Vorige maand werd aangekondigd dat de 25% vermindering in irrigatie die we vorig jaar al hadden, zou stijgen naar 50%. De planten doen het nu erg goed met al die regen, maar we vragen het bestuur om de hoeveelheid irrigatie te verhogen om ze te kunnen onderhouden als de regen stopt."
En we moeten niet vergeten dat aardbeien een strategisch gewas zijn voor Andalusië. De teelt in de regio, die bijna volledig geconcentreerd is in Huelva, is goed voor 97,1% van de nationale oogst en 26,1% van de productie in de EU, wat 52,6% van het volume en 48% van de waarde van de Europese invoer van aardbeien in 2022 vertegenwoordigt, volgens gegevens van de Junta de Andalucía.
"Persoonlijk heb ik besloten om te stoppen met de teelt van 30 hectare, waarvan 26 met aardbeien en 4 met blauwe bessen, omdat ik bang ben dat ik niet genoeg water heb om alle gewassen te telen. Ik hoop alleen dat de situatie verbetert zodat ik volgend jaar weer kan beginnen," vertelt de exploitant.
Egypte: Hogere prijzen verwacht maar ook 10-15% minder areaal
Het aardbeienseizoen in Egypte kan elk moment beginnen. De regering wacht op een betere kwaliteit van de oogst voordat ze groen licht geeft voor de export. Volgens een teler wijst alles op een succesvol seizoen. Hij zegt: "We krijgen veel meer vraag naar verse aardbeien dan normaal, vooral vanuit Europa." Dezelfde bron verklaart de stijging van de vraag door de slechte weersomstandigheden in Marokko en Spanje, waardoor er een gat in de markt ontstond dat Egypte zal vullen.
Daarentegen zijn de weersomstandigheden in Egypte dit seizoen goed geweest voor aardbeien, een duidelijke verbetering ten opzichte van een moeilijk seizoen vorig jaar. Een teler zegt: "Dit zal zich vertalen in een betere opbrengst en minder verliezen, wat de daling van het areaal zal compenseren." Dezelfde bron schat de daling van het areaal op ongeveer 10-15% als gevolg van hogere teeltkosten.
Wat de geproduceerde rassen betreft, zijn er dit seizoen rassen op de markt gebracht die vorig seizoen op proef waren. De teler legt uit: "Fortuna staat nog steeds op de eerste plaats qua volume, gevolgd door Sensation en Festival. Maar er zullen meer volumes zijn van het ras Felicity, dat vorig jaar op proef was. Veel nieuwe Amerikaanse rassen worden momenteel ook getest en zijn zeer interessant voor telers."
Tot slot wordt verwacht dat de prijzen dit seizoen zullen stijgen ten opzichte van vorig seizoen als gevolg van hogere teeltkosten. Dit geldt in ieder geval voor de prijzen af boerderij, omdat exporteurs de devaluatie van het Egyptische pond konden gebruiken om de prijzen te stabiliseren.
Marokko: 20-25% minder aardbeienareaal
In Marokko komt de aardbeienindustrie uit een moeilijk seizoen dat werd gekenmerkt door slecht weer, aanzienlijke volumeverliezen en een vraag die er gewoon niet was. Een teler zegt: "Van al het zachtfruit waren aardbeien het grootste slachtoffer van het afgelopen seizoen, met de grootste volumeverliezen door temperatuurschommelingen en ook de laagste prijzen. De kosten van de teelt van aardbeien stijgen meer dan die van ander zacht fruit en de daling van de opbrengst gaat gepaard met een daling van de winstgevendheid." Dezelfde bron meldde dat het aardbeienareaal dit seizoen met 20-25% is gedaald ten gunste van andere producten, zoals bosbessen, avocado's en aardappelen. Wat rassen betreft, is er een trend om de Spaanse rassen die eerder werden gebruikt, te vervangen door Amerikaanse rassen die beter bestand zijn tegen de nieuwe klimatologische omstandigheden.
De concurrentie van Egypte, dat overvloedige volumes, een gemakkelijker teeltmodel en lagere teeltkosten heeft, zet de Marokkaanse telers ertoe aan om over te schakelen op andere bessen of om de sector van de diepgevroren aardbeien te ontwikkelen, en om zich te concentreren op de lokale Marokkaanse markt.
In oktober werd de Marokkaanse Atlantische kust getroffen door een hevige storm die zware schade aanrichtte aan zacht fruit en kassen, maar aardbeien bleven ongedeerd. Een teler zegt: "Er was geen impact op aardbeien, omdat ze nog niet klaar zijn in deze tijd van het jaar. Er zijn planten verloren gegaan, maar er is nog tijd om de schade in te halen. De volumeverliezen over het hele seizoen zullen daarom minimaal zijn."
Noord-Amerika: Krappe beschikbaarheid aardbeien
De voorraden aardbeien in Noord-Amerika zijn momenteel krap. Er werd geplukt in de noordelijke regio's zoals Salinas-Watsonville en Santa Maria, maar daar komt nu een einde aan. Tegelijkertijd neemt de teelt van aardbeien in de zuidelijke teeltgebieden, waaronder Zuid-Californië (Oxnard) en Mexico, toe, hoewel deze nog niet volledig op gang is gekomen. Verwacht wordt dat de productie over ongeveer drie weken weer op gang zal komen, hoewel er op dit moment nog maar weinig wordt geplukt.
In Centraal-Mexico zal de teelt in december beginnen, maar de orkaan Otis van vorige maand heeft de oogst iets vertraagd. De oogst uit deze regio zal tot maart doorgaan.
Met name de kwaliteit van de aardbeien wordt nauwlettend in de gaten gehouden vanwege de winderige omstandigheden in Oxnard en de orkaan in Mexico - beide omstandigheden kunnen het fruit kneuzen en beschadigen, dus het verpakken wordt nauwlettend in de gaten gehouden en er gaat minder fruit in de verpakkingen.
Aan de andere kant van het land zal Florida later deze maand ook beginnen met de teelt van aardbeien, al vanaf Thanksgiving.
De vraag naar aardbeien is groot, wat typisch is voor deze tijd van het jaar, en ook groter dan het aanbod.
Volgende week: Overzicht wereldmarkt blauwe bessen