Doordat de prijzen van een aantal producten dit jaar hoger liggen en de kosten in vergelijking met vorig jaar zijn gedaald, hebben veel agrarische bedrijven een relatief goed jaar achter de rug. Zo zijn de prijzen voor glasgroenten en akkerbouwproducten flink gestegen. Tegelijkertijd liggen de volumes in een aantal segmenten lager. Dit is onder meer het gevolg van weersextremen in de akkerbouw en hogere energieprijzen in de glastuinbouw. In de gehele agrarische sector dalen de volumes dit jaar naar verwachting met anderhalf procent, waarna deze in 2024 weer met één procent kunnen groeien, concludeert ABN AMRO in de Sectorprognose Agrarisch 2023-2024 die vandaag is gepubliceerd.
Akkerbouw
De volumes in de akkerbouw worden bepaald door steeds extremere weersomstandigheden. Zo hebben akkerbouwers momenteel door de vele regen last bij het rooien. De natte bodem beperkt voertuigen om het land op te gaan. Eerder dit jaar was het juist een periode van droogte die zorgde voor onzekerheid. Volgens de voorlopige oogstprognoses van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) zal de oogst die jaar zo’n drie procent lager uitvallen. Met name bij consumptieaardappelen verwacht het CBS een daling, maar ook andere belangrijke gewassen, zoals suikerbieten en uien.
De slechtere weersomstandigheden en de relatief lage aardappeloogst van 2022 in belangrijke aardappellanden zorgde eerder dit jaar voor zeer hoge aardappel- en uienprijzen. Hier hebben de akkerbouwers met vrije aardappelen en uien van kunnen profiteren. De contractprijzen waren tevens bovengemiddeld hoog. Tegelijkertijd lagen de prijzen voor kunstmest en energie weer wat lager. Het inkomen van de akkerbouwers komt dit jaar dan ook naar verwachting relatief hoog ten opzichte van andere jaren te liggen.
2024
Voor volgend jaar zullen wederom de weersomstandigheden in binnen- en buitenland de oogst bepalen.
Toekomstscenario’s van het Koninklijke Meteorologisch Instituut (KNMI) wijzen uit dat in Nederland steeds vaker extreme regenval en langere periodes van droogte voor kunnen komen. De akkerbouw krijgt dus te maken met nattere perioden, verzilting en droogte. Akkerbouwers in Zuid-Europa krijgen het lastiger door watertekort en hogere temperaturen. Deze volatiliteit betekent dat er veel onzeker is voor volgend jaar. Bij gemiddelde weersomstandigheden zal de productie in Nederland licht stijgen. Een beperkende factor hierbij is het tekort aan pootaardappelen. Vanwege een kleiner areaal en een tegenvallende oogst is hier volgend jaar minder van beschikbaar.
Vraag naar akkerbouwproducten blijft goed
De fastfoodrestaurants draaien op volle toeren. In de eerste helft van dit jaar verkochten deze restaurants substantieel meer voedsel. De verkopen liggen nu zo’n 10 procent boven het niveau van 2019. Er vindt een structurele verschuiving plaats van consumptie binnenshuis naar consumptie buitenshuis. Jongere generaties geven makkelijker geld uit in restaurants. Uit onderzoek van Food Instituut Nederland (FSIN) blijkt dat generatie Z circa 44 euro per week uit geeft aan avondeten buitenshuis, terwijl babyboomers slechts 7 euro per week uitgeven. Hier profiteren de fastfoodrestaurants van. Ook over de grens doet fastfood het goed.
ABN AMRO verwacht dat dit volgend jaar ook zo blijft. De verwerkers hebben hun capaciteit uitgebreid om aan de hogere vraag te kunnen voldoen. De vraag naar frietaardappelen zal dus sterk blijven. Tegelijkertijd is er een tekort door de ongunstigere oogsten van 2022 en 2023. Dit zal dus een opwaartse druk op de prijzen voor akkerbouwproducten blijven geven.
Glasgroenten
Na een flinke volumedaling in 2022 krijgt de glasgroententuinbouw dit jaar nogmaals met een daling te maken. De belangrijkste reden hiervoor is het feit dat een aantal ondernemers gestopt zijn en meerdere ondernemers afgelopen winter niet of nauwelijks belicht hebben. Dit komt door de hogere energieprijzen begin dit jaar. Doordat de gasprijzen nu lager liggen en minder volatiel zijn verwacht ABN AMRO wel dat de productie in 2024 weer zal toenemen. Het areaal en daarmee de teelt zal wel lager blijven dan voor de energiecrisis, doordat niet het gehele areaal van de stoppers is overgenomen door andere bedrijven.
Hoewel het kilogram geproduceerd product lager ligt, hebben veel glasgroententelers wel een goed jaar. Allereerst heeft de beperking van de productie namelijk geleid tot hogere prijzen van glasgroenten, zoals aubergine, paprika’s en tomaten. Over het hele jaar genomen liggen vrijwel alle glasgroentenprijzen op een hoog niveau. Wel ligt de prijs van komkommers nu weer een stuk lager na een piek aan het begin van dit jaar.
Daarnaast hebben de glastuinders profijt gehad van het verschil tussen de gas- en elektriciteitsprijzen. Deze zogeheten sparkspread levert glastuinders geld op, omdat zij via Warmte Kracht Koppelingen (WKK’s) elektriciteit opwekken en aan het net terug leveren om het elektriciteitsnet stabiel te houden. De geproduceerde warmte wordt in de kas gebruikt. Hierdoor zal het inkomen van groentenglastelers redelijk op peil blijven. Met name de grotere moderne bedrijven die hebben geïnvesteerd in WKK’s en verduurzaming zullen in staat zijn geweest een goed inkomen te realiseren dit jaar. Deze ondernemers realiseren niet alleen een hoger inkomen door het opwekken van elektriciteit, maar ook door het verlagen van de kosten. Zij kunnen namelijk efficiënter produceren. Het voordeel dat modernere bedrijven hebben ten opzichte van bedrijven die minder in verduurzaming hebben geïnvesteerd zal de komende jaren verder toenemen.
Vraag
De vraag naar glasgroenten zal op peil blijven. Volgend jaar verbetert de koopkracht, zo verwacht ABN AMRO, en gezondere voeding zal ook de komende jaren een thema blijven voor consumenten; twee factoren die een positieve invloed hebben op de vraag naar glasgroenten. De toename van de volumes kunnen mogelijk de prijs wat drukken. Daar staat tegenover dat een aantal kosten juist stijgt. Zo nemen de arbeidskosten toe, is de rente gestegen en krijgen de glastuinders te maken met een mogelijke een lastenverzwaring als gevolg van duurzaamheidswetgeving. Andere kosten, zoals van kunstmest en gas, liggen juist weer lager en zullen minder volatiliteit vertonen.
Verduurzamingsopgave
De glastuinbouw staat voor een grote opgave om te verduurzamen. De sector komt, net als veel andere energie-intensieve sectoren, steeds meer onder maatschappelijke druk te staan om minder fossiele energie te gebruiken. Deze druk komt in de vorm van overheidsmaatregelen die het verlaagde tarief afbouwen en de vrijstelling voor elektriciteitsopwekking beperkt. Voor ondernemers betekent dit een lastenverzwaring. Aan de andere kant bieden subsidieregelingen ruimte voor investeren in energie-efficiënte kassen en gebruik van hernieuwbare energie.
Bron: ABN AMRO