Door de ongewoon lage temperaturen in Zuid-Afrika - met name in delen van het Bushveld, waar de temperatuur vlak voor zonsopgang tot -6ºC daalde - zijn groentevelden in grote delen van de provincie Limpopo zwaar beschadigd en zijn citrusboomgaarden en uienbollen bevroren. Laaggelegen boomgaarden en velden in de Limpopo River Valley hebben ook aanzienlijke schade geleden.
Sirkel-N-Landgoed in Baltimore, in het noordwesten van Limpopo, ondervindt schade door de kou aan hun gewassen, waaronder citrus (bron: Facebook)
Ontredderde telers
Deidré Carter, CEO van de land- en tuinbouwlobbygroep voor de regio, AgriLimpopo, noemt de schade aan groenten 'catastrofaal': "We hebben contact gehad met veel telers die absoluut radeloos zijn. Aardappelboeren, tomatentelers, telers van paprika's, avocado's, citrus, zachtfruit, macadamia's en andere kasgewassen hebben aanzienlijke verliezen gemeld als gevolg van de ongekende koudegolf, waardoor gevreesd wordt voor een aanzienlijke vermindering van de beschikbaarheid van deze essentiële producten."
Er wordt melding gemaakt van een verlies op de aardappeloogst van R470 miljoen (bijna 24 miljoen euro); Potatoes South Africa is nog bezig met het in kaart brengen van de omvang van de schade. "Volgens onze cijfers in dit stadium lijkt het erop dat een equivalent van 2.840 ha getroffen is door vorstschade", zegt FP Coetzee, informatiemanager bij de aardappelbrancheorganisatie. "Het verlies wordt geschat op 32% van de oogst, wat neerkomt op 4 miljoen zakken à 10 kg. Om dat in perspectief te plaatsen: in 2023 werden nationaal 8 miljoen zakken onder het langetermijngemiddelde geoogst. De huidige vorstschade vertegenwoordigt daar dus 50% van."
Coetzee zegt dat een mogelijk groter aanbod van kleinere aardappelen op de korte termijn de markten onder druk kan zetten, met een gat van ongeveer zes weken in de volumes. "Het is nog te vroeg om een definitief oordeel te vellen over de ware omvang van de schade; sommige aardappelvelden kunnen zich nog herstellen. Bovendien is de verwachting dat de kou nog niet voorbij is en dat zou het herstel van beschadigde aardappelen kunnen beïnvloeden."
Tomatenverliezen door Limpopo's ergste kou in decennia (bron: Sirkel-N-Landgoed Facebook)
Ten noorden van de Soutpansberg denkt groenteteler Thinus Venter van Janlouis Boerdery dat hij relatief veel geluk heeft gehad. Ongeveer 50% van zijn blokken zijn verloren gegaan door de herhaalde nachtvorst, maar hij heeft collega's in de sector gesproken die 80% tot 100% van hun oogst hebben verloren.
"In de 24 jaar dat we nu op het teeltbedrijf zitten, is dit absoluut de koudste periode die ik ooit heb meegemaakt," zegt Venter. Hij heeft een teeltbedrijf ten noorden van de Soutpansberg, dicht bij Botswana. "Zondagavond hadden we veel schade, toen weer op dinsdagochtend en woensdagochtend vorst - normaal gesproken hebben we maar één ochtend vorst per jaar. Vorst op vijf of zes opeenvolgende dagen is volkomen ongebruikelijk."
Toenemend aanbod leidt tot stijging groenteprijzen
De veroorzaakte schade is "astronomisch", zegt Venter. "Groenten, en vooral aardappelen, zullen tegen het einde van deze maand onbetaalbaar zijn."
Marktagent voor AGF uit Johannesburg Jan Potgieter van The GROW Group is het met hem eens. "Deze winter kun je je voorbereiden op zeer hoge prijzen voor groenten. De tomatenprijzen zullen over twee of drie weken beginnen te stijgen, wanneer het fruit dat na deze vorst kan worden geoogst is uitgewerkt."
Zijn verwachting van een prijs van R200 (10,2 euro) per zak aardappelen van 10 kg wordt gedeeld door anderen in de sector. Gisterochtend werd een zak aardappelen van 10 kg landelijk nog verkocht voor R60,63 (3,09 euro).
Rechts: tomaten gedecimeerd door kou (bron: AgriLimpopo)
Tomaten uit de Onderberg in de provincie Mpumalanga, uit hooggelegen gebieden achter de Soutpansberg in Limpopo, evenals tomaten die langs de Oranjerivier in de Noordkaap worden geteeld en tomaten die in tunnels in East London (Oost-Kaap) worden geteeld, zullen aan de eisen van het hele land moeten voldoen.
'Diepgevroren groenten' is hoe Rothmann Boerdery deze foto van een spinazieveld op maandagochtend etiketteerde (bron: Facebook)
Bepaalde groentelijnen zullen onmiddellijk worden getroffen: spinazie, bonen, courgette, terwijl de gevolgen van de kou voor pompoenen, tomaten en aardappelen over een paar weken merkbaar zullen worden.
Voor meer informatie:
Deidre Carter
AgriLimpopo
www.agrilimpopo.co.za
FP Coetzee
PotatoesSA
www.potatoes.co.za
Tinus Venter
Janlouis Boerdery
[email protected]
Jan Potgieter
The GROW Group
https://growfreshproduce.co.za