De georganiseerde drugscriminaliteit in ons land verhardt al jaren. Het vormt daarmee een probleem voor bedrijven die zakendoen in de haven. Daarom werken de Douane en ondernemers in onze zeehavens steeds nauwer samen om minder kwetsbaar te worden voor criminelen. Dat doen ze onder meer met het programma Weerbare Haven Terminals en met de invoering van de Vertrouwensketen.
En die manier van werken lijkt zijn vruchten af te werpen, zo bleek uit de halfjaarcijfers van de drugsvangsten die de Douane begin juli publiceerde. Samenwerking was hierin dan ook het sleutelwoord. Niet alleen met douanediensten van andere landen en autoriteiten in Latijns-Amerika, maar vooral ook met het bedrijfsleven in onze eigen havens.
Volgens Renate de Vries, algemeen programmamanager van het programma Weerbare Haven Terminals, kunnen we drugscriminaliteit alleen echt goed bestrijden als we die samenwerking verder intensiveren. "Ondermijning ligt altijd op de loer. Havenbedrijven zijn een potentieel doelwit van criminelen en lopen daarmee veiligheidsrisico's. Dat kunnen we alleen maar samen oplossen, we hebben elkaar nodig."
Foto Douane
Strijd tegen uithalers
Een aantal maatregelen om die ondermijningsproblematiek tegen te gaan vallen onder het project Weerbare Haven Terminals. Een meerjarenplan van de Douane dat zich specifiek richt op de uithalersproblematiek in de Rotterdamse haven. Dat gebeurt aan de hand van drie pijlers: het veiligstellen (compartimenteren) van containers, het verkorten van de aanzegtermijn en het verkleinen van de cirkel van betrokkenen.
Om het uithalers extra moeilijk te maken zoeken havenbedrijven en de Douane naar mogelijkheden om geselecteerde containers in afwachting van de controle onder verscherpt toezicht te brengen. Dit noemen we compartimenteren. Hierdoor krijgen uithalers minder mogelijkheden om de containers te openen en de drugs eruit te halen, de zogenoemde rip-off methodiek.
Daarnaast gaat de Douane in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven de aanzegtermijn verkorten. Op dit moment geeft de Douane 72 uur van tevoren aan bedrijven door welke containers worden geselecteerd voor controle. "Dat is prettig voor bedrijven maar criminele organisaties hebben daarmee ook relatief veel tijd om het uithalen van drugs te organiseren", legt De Vries uit. "Daarom moet de aanzegtermijn in de toekomst van 72 naar 24 uur gaan."
De derde pijler, het verkleinen van de cirkel van betrokkenen, moet het risico beperken dat logistieke informatie in handen komt van criminele organisaties. De Douane onderzoekt momenteel manieren om samen met het bedrijfsleven deze cirkel kleiner te maken. Het is deze pijler waar de Vertrouwensketen naadloos op aansluit.
Invoer van de Vertrouwensketen
De onlangs in Rotterdam ingevoerde Vertrouwensketen is een samenwerkingsverband van overheden en het bedrijfsleven. Eén van de belangrijkste onderdelen van de Vertrouwensketen is een werkwijze voor het veilig en betrouwbaar ophalen van containers uit de haven. Portbase is als het neutrale, logistieke platform van de Nederlandse havens gevraagd voor de technische realisatie. Een logische keuze, omdat Portbase al twintig jaar de digitale processen faciliteert in de Rotterdamse haven. Speel je een rol binnen de logistieke keten? Dan krijg je onvermijdelijk te maken met het Port Community System van Portbase.
Cees-Willem Koorneef is als stakeholdermanager voor Portbase nauw betrokken bij het opzetten van de Vertrouwensketen. Een programma dat volgens hem essentieel is om de havenlogistiek weerbaarder te maken. "We hebben de afgelopen jaren de logistiek in de haven zo flexibel en transparant ingericht, dat bij wijze van spreken iedereen alle informatie ter beschikking had. Zo kon het gebeuren dat allerlei partijen met slechte bedoelingen daar misbruik van konden maken."
Van onbekend naar geautoriseerd
Het via de Vertrouwensketen veilig en betrouwbaar vrijstellen en ophalen van importcontainers is eigenlijk niets meer dan een extra autorisatielaag in al bestaande services van Portbase. Voorheen stuurden de rederijen hun klanten per e-mail een pincode, waarmee de container kon worden opgehaald. Die bedrijven gaven deze mail met pincode dan weer door aan de volgende schakel in het logistieke proces.
"Dat mailtje hebben we nu niet meer", legt Koorneef uit. "Pincodes worden niet meer gebruikt. De rederij stuurt zijn klant het ophaalrecht nu in een beschermde onlineomgeving binnen Portbase. Deze partij geeft dit op dezelfde veilige manier weer door aan de volgende schakel. Zo ontstaat een gesloten keten met alleen bekende partijen. We noemen dat 'van onbekend naar geautoriseerd'. Je wilt geen onbekende partijen meer in je keten. Alleen een via de Vertrouwensketen geautoriseerde vervoerder heeft toestemming om naar de terminal te gaan voor het ophalen van de container. En het is niet zomaar mogelijk om een geautoriseerde partij te worden. Portbase checkt bedrijven vooraf uitvoerig op betrouwbaarheid."
"Maar hoe waterdicht de systemen ook zijn, er zijn altijd mensen die bepaalde verleidingen niet kunnen weerstaan", vervolgt Koorneef. "Ook daar is aan gedacht. De sector werkt aan een register waarin mensen met een slechte reputatie of een eerder ontslag niet zomaar weer kunnen beginnen bij een ander havenbedrijf. Bovendien bekijken we de mogelijkheden om te gaan werken met een VOG (Verklaring Omtrent het Gedrag)."
Koepelorganisaties zijn positief
De Vertrouwensketen is de afgelopen maanden gefaseerd ingevoerd. Sinds maart halen bedrijven containers afkomstig uit Latijns-Amerika via de nieuwe werkwijze op uit de Rotterdamse haven. Dat zijn er zo'n 65.000 per maand. Sinds 1 juli zijn daar de containers uit Noord-Amerika aan toegevoegd.
"Over het algemeen zijn we heel tevreden over de invoering, het systeem werkt", zegt Koorneef. "Vanuit de koepelorganisaties horen we veel positieve geluiden. Maar uiteraard is er soms gewenning nodig, bijvoorbeeld bij de containerterminals. Ook begrijpen we van de Zeehavenpolitie dat de pincodefraude nagenoeg de nek om is gedraaid sinds de invoering. Voorheen konden criminelen de pincode vrij makkelijk achterhalen en daarmee een container met drugs eerder ophalen dan de reguliere transporteur. Dat is nu dus niet meer mogelijk."
Nieuwe werkwijze vergt tijd en moeite
Grote technische implementaties zorgen ook voor uitdagingen. Portbase heeft te maken met een grote toestroom van nieuwe deelnemers die willen aansluiten bij de Vertrouwensketen. "Het is voor iedereen echt een andere manier van werken, dat vergt tijd en moeite en zorgt soms voor uitdagingen", zegt Koorneef. "Dus we zijn er nog niet, maar we zien wel dat de wil er is om dit tot een succes te maken. Samen staan we sterk, is niet voor niets onze slogan."
Uiterlijk per 1 oktober geven de rederijen ook importcontainers uit Afrika, het Midden-Oosten, Pakistan en India alleen nog vrij via de Vertrouwensketen. Uiteindelijk gaat de nieuwe werkwijze gelden voor alle zeecontainers die in Rotterdam binnenkomen. Ook voert Koorneef namens de Vertrouwensketen gesprekken met de havens van Vlissingen en Moerdijk over de invoering daar.
Unieke samenwerking tussen Douane en bedrijfsleven
Maar volgens Koorneef is alleen de nieuwe digitale techniek niet voldoende. "Het zit hem juist ook in het vertrouwen in elkaar. Er zijn zoveel partijen betrokken bij de logistieke keten: rederijen, expediteurs, wegvervoerders en hun koepelorganisaties, maar ook de Douane en de politie. Die moeten allemaal met elkaar samenwerken. Het is uniek dat grote programma's als Weerbare Haven Terminals en de Vertrouwensketen op elkaars wensen aansluiten en dat alle partijen de wil hebben om dit samen op te lossen."
"Het is ook uniek omdat zowel de Vertrouwensketen als het programma Weerbare Haven Terminals niet door de overheid zijn opgelegd", vult De Vries aan. "Verschillende partijen in de haven hebben gezamenlijk hun verantwoordelijkheid genomen en hun krachten gebundeld. Het zijn dan ook prachtige voorbeelden van publiek-private samenwerking, precies zoals we die als overheid voor ogen hebben."
Bron: Douane