Hoewel er nog steeds sinaasappelen uit Zuid-Afrika op de internationale markt te vinden zijn, zorgde het wisselvallige winterweer in het hele land, alsook de hoge prijzen die lokale sapproducenten boden, voor een kleinere export. Het tekort aan sinaasappelen voor juice in Brazilië, dat te wijten is aan het slechte weer, zal naar verwachting aanhouden. De hoge sinaasappelsapprijs in Zuid-Afrika zal overigens naar verwachting nog een paar seizoenen aanhouden, waardoor telers een mooi inkomen kunnen behalen zonder verzend- en verpakkingskosten op zich te moeten nemen. Egypte begint zijn nieuwe seizoen in december, terwijl de crisis in de Rode Zee ook dan waarschijnlijk nog zal aanhouden. Een vermindering van de exportvolumes is evenwel essentieel voor betere prijzen voor Egyptische exporteurs.
In Noord-Amerika komt de sinaasappeloogst op gang. In Florida is de pluk al begonnen, maar de hoofdoogst zal pas half oktober plaatsvinden. Hoewel de opbrengst iets minder groot is, wordt er toch veel fruit verwacht voor de versmarkt. Texas en Mexico zullen over drie tot vier weken klaar zijn met hun oogst. De Chinese markt heeft een redelijk prijsniveau nodig om de import uit Zuid-Afrika op te drijven. Momenteel is slechts 60% van de volumes van vorig jaar aangekomen. Argentijnse sinaasappeltelers en -exporteurs hebben dan weer een goed seizoen gehad, in tegenstelling tot vorig jaar toen de prijzen niet tevredenstellend waren.
Door een gebrek aan regen kan de Italiaanse aanvoer van citrus dit seizoen niet worden gegarandeerd. Op dit moment vind je alleen nog maar Zuid-Afrikaanse sinaasappelen op de belangrijke Italiaanse groothandelsmarkten. In Duitsland is de vraag naar overzees citrus, vooral sinaasappelen, tot nu toe verrassend laag. De sinaasappelmarkt in Frankrijk kampt met tekorten. Deze situatie zal waarschijnlijk aanhouden tot het begin van het Spaanse seizoen medio oktober. Verwacht wordt dat de sinaasappeloogst in Spanje zich dit seizoen enigszins zal herstellen, maar er worden minder mandarijnen verwacht dan vorig jaar. Het beperkte aanbod uit het zuidelijke halfrond kan voor een interessante start zorgen voor Spanje, waar de houtverkoop van Navelina's al vanaf eind augustus hoge prijzen heeft opgeleverd. In Nederland hebben de kleinere importvolumes uit Zuid-Afrika niet tot een significante prijspiek geleid.
Zuid-Afrika: door hoge sapprijzen minder export
De laatste Valencia's uit Zuid-Afrika worden momenteel verscheept. Het weer heeft een grote rol gespeeld: onvoorziene regen en overstromingen in de Kaap, een warme winter en problemen met verschrompelde sinaasappelen in de Oost-Kaap, en de barre kou in het noorden leidden tot een daling van de export.
De exportraming werd voortdurend bijgesteld: voor Valencia's van 58,3 miljoen kartons van 15 kilo naar 49,1 miljoen kartons, terwijl de prognose voor Navels niet boven de 24,4 miljoen kartons uitkomt.
De hoge prijs van sinaasappelsap kwam als een verrassing. "Als je me een jaar geleden had gezegd dat de prijs zo hoog zou zijn, had ik het nooit geloofd", zegt een teler, die opmerkt dat het trage kleuren als gevolg van het weer de oogst bemoeilijkte. "De interne kwaliteit was twee weken te vroeg en de externe kwaliteit twee weken te laat, zodat tegen de tijd dat we konden oogsten, het fruit al overrijp was en veel groene sinaasappelen gewoon werden verzonden naar de verwerkende industrie."
De ongewoon hoge prijs voor sinaasappelsap bood de export een welkome bodemprijs waar overzeese kopers aan moesten voldoen. Veel telers verkozen de verpakkings- en verzendkosten te vermijden en het fruit aan lokale sapproducenten te leveren. Sommige exporteurs meldden dan ook moeilijkheden om voldoende sinaasappelen te verkrijgen.
Er wordt verwacht dat deze dynamiek de komende jaren zal aanhouden, aangezien de sector zich aanpast aan het lagere Braziliaanse sinaasappelaanbod.
Ondertussen zijn veel koelruimtes gebouwd om te voldoen aan de eisen van de Europese koudeprotocollen. Terwijl de sinaasappelen in het verleden twee of drie dagen in de koelruimtes werden opgeslagen, is dat cijfer nu opgelopen tot minstens vijf, waardoor de duur dat het citrus aan land blijft, toeneemt en de exportstroom vertraagt.
Egypte: nog steeds dezelfde situatie in de Rode Zee
De eerst Egyptische sinaasappelen worden in december verwacht. De crisis in de Rode Zee, die het verloop van vorig seizoen veranderde, houdt nog steeds aan.
Een vermindering van de exportvolumes is essentieel voor betere prijzen voor de Egyptische exporteurs. Ter herinnering: de prijzen daalden vorig seizoen scherp door een grote oogst en overaanbod in Europa. Het citrus kon de Aziatische markt immers niet bereiken als gevolg van de situatie in de Rode Zee. Veel telers beseffen dat beperking van het aanbod essentieel is, maar individuele plantbeslissingen volgen die logica niet altijd.
Exporteurs zijn ook bezorgd over de nadelige betalingsvoorwaarden als gevolg van het overaanbod in Europa. "In Nederland bijvoorbeeld raam ik dat de commissiebetalingen met minstens 40% zijn gestegen. Onze betalingstermijnen zijn van 80%-20% naar 50%-50% gegaan. De prijzen zijn gemiddeld met 25% gedaald", zegt een exporteur.
Egyptische exporteurs kijken aan tegen een acute stijging van de verpakkingskosten als gevolg van een monetaire hervorming die de regering dit jaar heeft doorgevoerd. "De verpakkingskosten hebben vorig jaar een recordhoogte bereikt door wereldwijde materiaaltekorten, die in ons geval nog verergerd worden door wisselkoersschommelingen", aldus een andere exporteur.
Wat de teelt betreft, zijn de omstandigheden vrij gunstig: "Het weer is relatief goed geweest, de kwaliteit van het citrus zal prima zijn." Ook de vooruitzichten voor de vraag zijn niet eens slecht, want de crisis heeft Egyptische spelers ertoe aangezet hun markten te diversifiëren. Er zullen grotere volumes verzonden worden naar Noord-Amerika, Latijns-Amerika en Afrika.
"Ons optimisme wordt verder versterkt door de huidige marktprijzen, aangezien de eerste contracten prijsniveaus laten zien die vergelijkbaar zijn met die van vóór de crisis in de Rode Zee", stelt een exporteur.
Noord-Amerika: sinaasappeloogst komt op gang
De oogst van enkele vroege sinaasappelrassen is reeds begonnen in Florida, maar de hoofdoogst vindt pas half oktober plaats. Hoewel de opbrengst iets minder groot is, wordt er toch veel fruit verwacht voor de versmarkt. Voor juice-productie worden er iets minder volumes verwacht. De Brix-waarde en het sapgehalte zijn hoog en ook de prijs zal iets hoger liggen dan vorig jaar.
In Californië is de kwaliteit van de Navels uitzonderlijk goed, wat een aanzienlijke verbetering is ten opzichte van vorig jaar, toen de sector leed onder een recordaantal gevallen van tripsschade. Hogere Brix-waarden dan normaal zouden moeten leiden tot een vroegere start van het seizoen. Onlangs publiceerde USDA de raming voor de Californische Naveloogst: 2% meer dan in 2023-24.
Texas en Mexico zullen over drie tot vier weken klaar zijn met hun oogst. Wat de import betreft, is er een krap aanbod van sinaasappelen uit Chili en Zuid-Afrika. Er komen nog steeds Navels binnen en de overgang naar Midknight Valencia's is begonnen. De prijzen buiten de programma's om zijn goed. De import zal waarschijnlijk eind oktober zijn afgerond.
China: redelijk prijsniveau nodig om import uit Zuid-Afrika te stimuleren
De aankomst van Cambria sinaasappelen uit Zuid-Afrika op de Chinese markt begon in week 28, twee tot drie weken later dan verwacht. Tot nu toe blijven de volumes klein en zijn de prijzen hoger dan voorheen. Over het algemeen zijn de prijzen voor Zuid-Afrikaanse sinaasappelen sinds het begin van het seizoen hoog door de beperkte aanvoer. Momenteel is slechts 60% van de volumes van vorig jaar aangekomen.
De verminderde aanvoer is te wijten aan zowel de weersomstandigheden als de marktdynamiek. Twee belangrijke teeltgebieden in het noorden van Zuid-Afrika hadden te kampen met vorstschade. Er is 10%-20% minder geoogst dan vorig jaar. De meeste sinaasappelen die bestemd zijn voor de Chinese markt, zijn afkomstig uit deze noordelijke regio's.
De hoge prijzen die de verwerkende industrie bood en de sterke vraag vanuit Europa hebben ook de exportprioriteiten verlegd. De inkomsten op de Chinese markt zijn de afgelopen jaren overigens gedaald, waardoor leveranciers meer geneigd zijn om naar Europa, het Midden-Oosten, Rusland en Canada te exporteren.
De Chinese markt blijft echter een prioriteit voor premiumrassen zoals Cambria, Witkrans, Rustenburg en Midknight, want de voorkeur voor sinaasappelen van hoge kwaliteit is groot in China.
Echter, dit jaar blijft de kwaliteit van de Cambria's achter bij de verwachtingen. Problemen zoals groene toppen, een laag suikergehalte en een minder goede smaak in vergelijking met voorgaande jaren hebben de afzet beïnvloed.
Argentinië: betere prijzen en een goede marktvraag
Argentijnse sinaasappeltelers en -exporteurs hebben over het algemeen een goed seizoen gehad, in tegenstelling tot vorig jaar toen de prijzen niet tevredenstellend waren. Vorig jaar hadden ze ook te kampen met torenhoge inflatie. "De prijzen zijn over het algemeen goed en de vraag is hoog voor beide verpakkingen die we hebben: kartons van 15 kilo en kartonnen bins van 550 kilo", merkt een teler en exporteur op.
Het mandarijnenseizoen heeft nog maar een paar weken te gaan. Een exporteur merkt op dat het seizoen iets korter is geweest dan normaal vanwege de weersomstandigheden. "We hebben langdurige programma's tot het einde van het kalenderjaar, wanneer Egypte en het noordelijk halfrond van start gaan."
Italië: aanvoer niet gegarandeerd door gebrek aan regen
Dit jaar kan de aanvoer van Italiaans citrus niet zoals gewoonlijk worden gegarandeerd. Op Sicilië, en in het bijzonder in de streek van Catania, heeft het al vele maanden niet geregend. Vorig jaar viel er nauwelijks sneeuw, waardoor de watervoerende lagen hun reserves niet konden aanvullen.
Het bijna totale gebrek aan regen voor veel telers in de vlakte van Catania bedreigt niet alleen de teelt, maar zelfs het voortbestaan van de citrusboomgaarden. Alleen bedrijven die in staat zijn om regelmatig te irrigeren, zullen (bloed)sinaasappelen kunnen telen van een kwaliteit die geschikt is voor afzet. Natuurlijk loopt niet de hele Siciliaanse teelt gevaar, want in andere delen van het eiland heeft het wel geregend, maar de daling van de oogst zal voelbaar zijn op de markt. Wat voor het gehele Siciliaanse aanbod vrijwel hetzelfde zal zijn, is het overwicht van kleine maten. Het seizoen begint half oktober met de eerste Navels. Tenminste als het weer het toelaat, anders begin november", melden ze bij een telersvereniging.
Op dit moment zijn alleen Zuid-Afrikaanse sinaasappelen te vinden op de belangrijkste Italiaanse groothandelsmarkten: Navelina's tegen een gangbare prijs van € 1,35 per kilo, Navel Lates en Valencia Lates tegen € 1,45-1,55-1,65 per kilo, al is de trend dalend.
Volgens GfK Consumer Panel Services koopt ongeveer 70% van de Italiaanse huishoudens sinaasappelen. Dit cijfer is de afgelopen twee jaar vrijwel stabiel gebleven. Hoewel sinaasappelen het hele jaar door in de schappen liggen, kopen meer dan 10 miljoen mensen ze in de wintermaanden (van december tot maart). De biologische teelt zou zich eventueel nog verder kunnen ontwikkelen, aangezien de verspreiding nog geen 20% heeft bereikt en Italiaanse consumenten doorgaans aandacht hebben voor gezondheid en duurzaamheidskwesties.
Duitsland: vraag naar overzees citrus, vooral sinaasappelen, tot nu toe verrassend laag
De Navelrassen en Valencia Lates uit Zuid-Afrika domineren momenteel de Duitse markt. Met uitzondering van Valencia Late in de 7/8 maatvoering, liggen de prijzen voor alle rassen en kwaliteiten onder het niveau van vorig jaar. Tijdens de zomermaanden boden Duitse groothandelaren vooral sinaasappelen van Zuid-Afrika, Zimbabwe en Argentinië aan. "De vraag naar overzees citrus, vooral sinaasappelen, was tot nu toe verrassend laag. In dit opzicht was het een moeizaam seizoen", aldus een handelaar.
Frankrijk: onvoldoende sinaasappelen op de markt
In een periode waarin er zeer weinig landen sinaasappelen beschikbaar hebben, is de Franse markt onderbevoorraad. Deze situatie zal aanhouden tot de start van het Spaanse seizoen medio oktober. Enkel Zuid-Afrika is momenteel op de markt.
Spanje: sinaasappeloogst zal zich naar verwachting enigszins herstellen
Er wordt verwacht dat de Spaanse sinaasappeloogst zich dit seizoen enigszins zal herstellen, vooral in Andalusië, het belangrijkste teeltgebied, waar vorige seizoenen maar de helft van het productiepotentieel werd behaald als gevolg van de aanhoudende droogte in de Guadalquivir-vallei. Aan de andere kant zal de oogst van mandarijnen en citroenen kleiner zijn dan vorig jaar.
De Spaanse citrussector verwacht 2,975 miljoen ton sinaasappelen te oogsten, 8,8% (242.500 ton) meer dan vorig seizoen, maar 8,2% (266.000 ton) minder dan het vijfjarig gemiddelde. Zoals gebruikelijk zou deze citrussoort de hoogste opbrengst laten zien, goed voor een aandeel van 51%. Bijna driekwart van de in Spanje geteelde sinaasappelen zijn rassen van de Navel-groep.
Vanaf eind september begint de vraag naar citrus te ontwaken, een periode waarin een aanzienlijk lager aanbod van overzees product wordt verwacht. De beschikbaarheid en kwaliteit van citrus van het zuidelijk halfrond, vooral uit Zuid-Afrika, hebben dit jaar echter geleden onder de weersomstandigheden.
Deze situatie voorspelt een interessante start voor het Spaanse sinaasappelseizoen. Doordat de Spaanse citrussector op de hoogte was van deze situatie, kwam de houtverkoop al eind augustus op gang voor de Navelina's, waarvan een vroege oogst wordt verwacht. De hoge telersprijzen leiden bovendien tot speculatief gedrag, net zoals vorig seizoen. De eerste Spaanse sinaasappelen worden in oktober op de markt verwacht.
Nederland: kleinere import leidt niet tot prijspiek
Met de duty-deadline van 15 oktober in het vooruitzicht gaat de Zuid-Afrikaanse sinaasappelexport naar Europa haar laatste fase in. "De markt is momenteel vrij rustig, maar verloopt gestaag. We hebben te maken met een heel vlak prijsniveau. Prijzen van 15,50-18 euro zijn historisch gezien erg goed, maar gezien de krappere aanvoer hadden we gedacht dat het niveau verder zou doorschieten. Blijkbaar wordt er door de hoge prijzen toch minder geconsumeerd", merkt een Nederlandse importeur op.
Hij verklaart de 25% lagere aanvoer door verschillende oorzaken. "Allereerst hebben we te maken met de hoge prijzen op de juice-markt. Hierdoor kunnen de telers hun citrus voor een goede prijs - en zonder al te veel risico's - naar de fabriek brengen. Alle categorie II en buitenmaten gaan dan ook rechtstreeks naar de verwerkende industrie. Daarnaast zijn er veel boomgaarden die dit of vorig jaar op de zwarte lijst zijn geplaatst vanwege Citrus Black Spot, die niet in aanmerking komen om naar Europa geëxporteerd te worden. Ook wordt er nog altijd Black Spot onderschept in de velden en de pakstations. Dat leidt tot relatief weinig intercepties, maar is wel één van de redenen dat er minder fruit naar Europa komt."
"Verder is er in het Citrusdal, een laat productiegebied, zowel enkele maanden terug als recentelijk, enorme regenval geweest. Dit heeft geleid tot fruit dat niet meer exportwaardig is of zelfs niet meer van de boom afkomt. Normaal zie je aan het einde van het seizoen nog weleens een piek in de kleine maten, maar die eindspurt zie ik nu niet meer komen", besluit de importeur.
Volgende week: Overzicht wereldmarkt zoete aardappelen