Begin september 2024 heeft de NVWA voor het eerst een uitbraak vastgesteld van de quarantaine bacterieziekte Cff in 3 bonenvelden (Phaseolus vulgaris). De oorsprong is gelegen in besmet zaad afkomstig uit de Verenigde Staten. Deze vondst is een toevalstreffer. De besmetting is vastgesteld naar aanleiding van kwaliteitscontroles van zaaigoed, waarbij drie verschillende importpartijen positief zijn getoetst voor deze bacterie.
Beeld: ©EPPO / David Caffier
Daarnaast zijn er gedurende 2023 en 2024 meerdere import partijen zaaigoed van Phaseolus besmet bevonden door EU-lidstaten. De NVWA waarschuwt voor een hoog risico en zal inzetten op meer controles om nieuwe uitbraken te voorkomen.
Cff is al langer een quarantaine plantenziekte voor de EU
Naast de EU zijn er veel derde landen die de bacterie als quarantaine ziekte hebben gereguleerd. De bacterie is ruim honderd jaar een belangrijke verwelkingsziekte van Phaseolus in de VS. De incidentie varieert sterk per jaar afhankelijk van de lokale weersomstandigheden en controle maatregelen. De bacterie gedijt vooral goed bij warme vochtige zomers. Zaadoverdraagbaarheid is vooral bekend van Phaseolus en de bacterie kan tot ruim 20 jaar in zaaigoed aanwezig blijven.
Welke waardplanten?
Naast Phaseolus soorten zoals gewone boon (Phaseolus vulgaris) kan de bacterieziekte ook voorkomen in alle andere Fabaceae, waaronder soja (Glycine max), erwt (Pisum sativum), tuinboon (Vicia faba) en kikkererwt (Vigna unguiculata). De bacterie kan overleven op veel verschillende waardplanten, waaronder granen en onkruiden.
Welke maatregelen neemt de NVWA?
Bij een vondst wordt het perceel afgebakend, het gehele gewas vernietigd en geldt tenminste een teeltverbod voor alle vlinderbloemige gewassen (Fabaceae) voor de volgende 2 jaar, naast hygiënische maatregelen. Besmette zaadpartijen worden vernietigd of bij onderschepping bij import kunnen zendingen geretourneerd worden.
Import controles: ook toetsing van zaden belangrijk
Om nieuwe uitbraken te voorkomen zal de NVWA vanaf begin 2025 een groot aantal import zendingen van Phaseolus te onderwerpen aan een laboratorium toetsing. Vanuit EU-regelgeving zijn lidstaten verplicht om dergelijke controles risico gericht uit te voeren. Houd er rekening mee dat zendingen in afwachting van de toets uitslag een aantal weken vast kunnen liggen. De kosten van deze controles moeten in rekening gebracht worden bij de importeurs.
EU-samenwerking belangrijk
Andere lidstaten zijn in toenemende mate waakzaam voor deze bacterieziekte en er wordt nagedacht over gezamenlijke import toetsing van tenminste Phaseolus zaden door alle EU-lidstaten. Op basis van de ervaringen van deze import controles kan besloten worden om structureel laboratorium toetsing in landen van herkomst te laten plaatsvinden.
Bron: NVWA