De hevige hagelbuien die het oosten van Zuid-Afrika de afgelopen drie weken regelmatig teisterden, waren het gevolg van drie afzonderlijke lagedruksystemen, waaronder de diepste lagedruk boven Zuid-Afrika in jaren, aldus Wayne Venter, meteoroloog bij de Zuid-Afrikaanse Weerdienst.
Afgesneden lagedruksystemen, zoals deze, zijn vaak de oorzaak van de grootste natuurrampen in Zuid-Afrika. In de hogere lagen van de atmosfeer raakt een luchtzak opgesloten en afgesneden van de straalstroom, die normaal gesproken oostwaarts beweegt. Dit proces leidt tot sterke windstoringen die de luchtstroom destabiliseren, vooral ten zuiden en oosten van de kern van het lagedrukgebied.
"Met de hoge temperaturen en het vocht dat vanuit de tropische gebieden naar beneden kwam, waren de omstandigheden bijzonder gunstig voor de vorming van hagel," legt Venter uit. "De kern van dit afgesneden lagedrukgebied was, samen met de oppervlaktetrog, uitzonderlijk sterk en diep. De luchtdruk was in jaren niet zo laag geweest."
De Zuid-Afrikaanse Weerdienst had gewaarschuwd voor de nadering van dit ongewoon sterke systeem en meldde achteraf over hagelbuien en stormwindschade bij drie incidenten (20, 22 en 26 oktober) in de omgeving van Groblersdal en Marble Hall. Dit gebied was net begonnen met de druivenoogst, die vorige week van start ging.
Rechts: "Dit was vroeger een bonenveld" (Ohrigstad, Limpopo)
Op 23 oktober was er hagel boven centraal en noordelijk Limpopo, drie dagen later boven het Mpumalanga Lowveld en ten slotte op 27 en 28 oktober opnieuw boven grote delen van Limpopo en Mpumalanga.
Verschillende mensen kwamen om het leven door instortende muren of omgewaaide metalen platen. Automobilisten op de N4 bij Belfast, Mpumalanga, werden geconfronteerd met een white-out, veroorzaakt door een van de vele hevige hagelbuien die de afgelopen drie weken over het gebied trokken.
Watermeloen-, meloen- en flespompoenvelden zijn verwoest in het noorden van Limpopo, terwijl in het oosten wintertarwe, die over twee weken geoogst zou worden, plat ligt. Hele velden met suikerbonenzaailingen die slechts twee weken geleden zijn geplant, moeten opnieuw worden geplant.
Zonder hagelnetten was de teelt volledig verloren gaan.
Schade aan easy peelers en Navels
In de noordelijke Drakensberg, langs de grens tussen Limpopo en Mpumalanga, liggen veel van Zuid-Afrika's easy peelers en Navelboomgaarden. Hoewel de meeste hoogwaardige easy peelertelers hun boomgaarden beschermen met hagelnetten, is de aanleg van deze netten zo kostbaar dat veel minder winstgevende Navelboomgaarden zonder bescherming blijven.
"We hebben 36 ha netten die zijn afgescheurd en naar de grond zijn geblazen," zegt Smit le Roux van RuFrut in de Ohrigstad Vallei. Eerst werden de citrusvruchten ter grootte van een duimnagel getroffen door hagel en een paar dagen later rukte een enorm harde wind de hagelnetten uit elkaar. "De enorme wind tijdens de tweede storm ten zuiden van de Ohrigstad Vallei heeft de hagelnetten verder beschadigd, waarbij kabels knapten en ankerpalen uit de grond werden getrokken."
"Het is erg moeilijk om de impact te kwantificeren. Op ons teeltbedrijf is er voor enkele miljoenen Rands schade aan onze netten, en dan hebben we het toekomstige verlies van gewassen en schade aan bomen nog niet eens meegerekend." Hagelnetten bieden, zelfs als ze aan stukken zijn gescheurd, nog steeds 80% tot 90% bescherming aan de bomen binnenin, en als die netten er niet waren geweest, hadden ze de hele oogst kunnen verliezen, dus er zit niets anders op dan duizenden vierkante meter netten te vervangen.
Is 2024 een hageljaar?
Het is een wijdverbreid geloof dat hagel een cyclus volgt van zeven jaren met weinig hagel, onderbroken door wat algemeen "een hageljaar" wordt genoemd, en dit jaar is er weer zo een. Telers op Lowveld hebben opgemerkt dat het weer de afgelopen twee maanden ongewoon instabiel is geweest: overmatige hitte in het vroege voorjaar, gevolgd door een koude omslag. Deze omstandigheden waren ook niet bevorderlijk voor de bloei.
Wayne Venter wijst erop dat meteorologen geen specifieke hagelcyclus herkennen, maar dat de kans op hagel groter is tijdens Neutral en El Niño-jaren "omdat de lucht droger en warmer is en daardoor instabieler als er vocht beschikbaar komt door systemen zoals cutoff low systems. Dit jaar was een El Niño-jaar en we zijn nu overgeschakeld naar de neutrale fase. Het ziet ernaar uit dat het binnenkort naar een zwakke La Niña fase kan gaan, wat meer regenachtige omstandigheden zou betekenen, maar niet noodzakelijkerwijs gepaard hoeft te gaan met een grote kans op hagel."
Langetermijngegevens geven aan dat schadelijke hagel boven het gebied met zomerse neerslag meestal voorkomt tijdens de overgangsseizoenen, namelijk oktober, november en december, en daarna opnieuw tijdens de herfst.
Venter adviseert het publiek om altijd te letten op de onweers- en hageladviezen van de weerdienst. Intense onweersbuien en 'hageldagen' (dagen waarop vernietigende hagel en wind waarschijnlijk zijn) kunnen overal voorkomen in het binnenland en aan de oostkust van Zuid-Afrika, zegt hij, met een concentratie boven het Mpumalanga en Gauteng Highveld, de oostelijke Vrijstaat, het uiterste zuiden van Limpopo, het westen van KwaZulu-Natal en het binnenland van de Oostkaap.
Voor meer informatie:
Wayne Venter
South African Weather Service
Tel: +27 12 367 6000
[email protected]
https://www.weathersa.co.za/