Presidentsverkiezingen. Het doet wat met een land. En nee, ik heb het niet over de klinkende zege van Donald Trump in de Verenigde Staten – daar staan de kranten al vol van – maar van de onderbelichte overwinning van Maia Sandu in Moldavië. Deze triomf is immers een lichtpunt voor de economie van dit kleine land met nauwelijks 2,5 miljoen inwoners dat geprangd ligt tussen Oekraïne en Roemenië en waarover de voorbije weken een special is verschenen op deze website. Een doorstart ook voor de AGF-bedrijven die willen moderniseren en hun blik op Europa richten, vooral na het Russische embargo op Moldavische groenten en fruit sinds 2022. En een kans voor Europese importeurs om er kennis te maken met het uitmuntende fruit dat er op de zonbeschenen vruchtbare velden wordt geteeld.
Maia Sandu, president van de Republiek Moldavië (Credits: Dreamstime)
Referendum en presidentsverkiezingen
Toen op 20 oktober een nipte meerderheid van de Moldaviërs in een referendum de overheid groen licht gaf om met de EU gesprekken aan te knopen voor toetreding tot het blok, werd ook duidelijk dat in de gelijktijdig gehouden presidentsverkiezingen er een tweede ronde nodig zou zijn om een definitieve winnaar aan te duiden. De stembusgang was niet zonder controverse. Er werd melding gemaakt van een desinformatiecampagne en een vermoeden van 300.000 door Rusland gekochte stemmen.
De tweede ronde van de presidentsverkiezingen vond vorige zondag 3 november plaats. Uittredend president Maia Sandu, die een pro-Europese lijn aanhoudt en van corruptiebestrijding haar handelsmerk heeft gemaakt, won het ondanks Russische beïnvloeding met 55% van de stemmen van Alexandr Stoianoglo, een kandidaat die ook een warme relatie met Rusland voorstaat. De stemmen heeft Maia Sandu vooral gehaald bij de inwoners van de hoofdstad Chisinau, bij de bijna 1 miljoen ruime diaspora – waarvan veel arbeidsmigranten in Italië, Spanje, Nederland en andere Europese landen, ook in de tuinbouwsector – en bij jongeren.
Alexandr Stoianoglo lag dan weer beter bij de ouderen en bij de plattelandsbevolking. Het was zelfs zo dat Stoianoglo in de telling lange tijd voor lag op Sandu, tot de resultaten van de expats binnenkwamen. Volgend jaar zijn er parlementsverkiezingen en die zullen uitwijzen of de president geruggensteund blijft in haar voornemen om Moldavië de EU binnen te loodsen.
Nultarieven zullen behouden blijven
Wat betekent het aanblijven van een president die een pro-Europese koers vaart voor de Moldavishe AGF-sector? We vroegen het aan Iurie Fala, CEO van branchevereniging Moldova Fruct. "De uitslag van het referendum en de presidentsverkiezingen bieden continuïteit in de toenadering van Moldavië tot EU. De onderhandelingen voor toetreding tot de EU zijn al opgestart en zullen nu in een volgende, intensievere fase kunnen komen. Op dit moment geniet de Moldavische AGF-sector de facto van nultarieven voor export naar EU-landen en met dit stembusresultaat is het te verwachten dat Brussel deze lijn ook de komende jaren zal aanhouden. Hetzelfde geldt voor de faciliteiten die Moldavische transportbedrijven krijgen om te opereren op EU-gebied. Met andere woorden, een vlotte toegang voor onze druiven naar de Poolse, pruimen naar de Duitse of kersen naar de Nederlandse markt is gegarandeerd."
Iurie Fala, CEO van Moldavië Fruct, tijdens de opening van een nieuwe sorteerlijn in het pakstation van het fruitbedrijf PDG Fruct
Harmonisatie van de wetgeving
Het pad naar lidmaatschap van de EU is lang en niet zonder uitdagingen, daar maken de Moldaviërs zich geen illusie in. "Het vereist harmonisatie van de wetgeving, we weten wat het inhoudt, we hebben het gezien bij buurland Roemenië. Maar het mandaat dat de politici hebben gekregen is sterk en de EU zelf heeft ondertussen veel ervaring met het opnemen van nieuwe lidstaten. We verwachten dus veel steun. Het houdt ook een nivellering in van de wetten op het vlak van land- en tuinbouw en we zijn er ons van bewust dat er serieuze investeringen nodig zullen zijn om de sector op het pad van modernisering te brengen. De overheid kan, nu ze die weg is ingeslagen, niet anders meer dan ons, de AGF-sector, daar in te steunen."
Expertise ter beschikking stellen en investeringen
Naast de steun van de eigen overheid of die van andere EU-landen – Iurie meldt voor de fruitsector onder meer de gewaardeerde bijstand van het Nederlandse CBI de voorbije jaren, maar ook gelijkaardige initiatieven vanuit onder meer Duitsland, Zweden, Polen en Roemenië – verwacht de CEO van Moldova Fruct een toename van de investeringen vanuit de buitenlandse privé-sector.
"Het zal ook voor private ondernemingen interessanter worden om te investeren in Moldavië, maar de snelheid waarmee dit zal gebeuren, zal deels afhangen van de snelheid waarmee de wetgeving wordt geharmoniseerd en de rechtszekerheid, bijvoorbeeld op het vlak van eigendomsrechten, wordt verbeterd. We zijn vol vertrouwen dat die interesse om zaken te komen doen in Moldavië een opwaartse curve gaat tonen, zoals we ook hebben gezien in landen als Polen, Roemenië en Hongarije, toen ze in het toetredingsproces zaten. Anderzijds plegen we hier in Moldavië te zeggen dat er niet zoiets is al 'gratis kaas'. We moeten die investeerders ook iets te bieden hebben. Wel, dat hebben we. De opportuniteiten hier zijn niet gering."
Terugkeer van de expats
En dat de opportuniteiten met de dag toenemen, zal volgens Iurie ook te merken zijn in de geleidelijke terugkeer van de diaspora. "Naarmate ons land op handelsgebied opener wordt en de economie aantrekt, mede gesteund door een vriendelijker ondernemingsklimaat, zullen velen terugkeren om de kansen te grijpen die zich hier zullen ontplooien. Bovendien zullen ze een rugzak vol ervaring meebrengen – wat onze sector betreft bijvoorbeeld op het gebied van innovatieve teeltmethoden en moderne arbeidspraktijken in het pakstation – en daar kan Moldavië alleen maar van profiteren."
Op 5 en 6 december organiseert Moldova Fruct in Chisinau de tiende editie van de Fruit Business Conference of the Republic of Moldova, een event gericht op fruittelers en -handelaren uit Moldavië, Roemenië en Oekraïne met de bijdrage van nationale en internationale experten die komen spreken over innovatieve teelt- en verwerkingstechnieken en marktstrategieën.
Voor meer informatie:
Iurie Fala (CEO)
Moldova Fruct
MD 2012 Chisinau (Moldavië)
Tel: +373 222 23 005
Mobiel: +373 693 66 424
[email protected]
www.moldovafruct.md