Tholen - Vier Nederlandse champignonkwekers bundelden in 2009 hun krachten en togen naar het Duitse Wankum, op steenworp afstand van Venlo. "Een geluk bij een ongeluk, dat we in Nederland geen geschikte locatie konden vinden", lacht Paul van den Berg, medeoprichter en -vennoot van het bedrijf, exact 15 jaar later. Vanaf scratch ontstond een modern teeltbedrijf op een perceel van zo'n 6 hectare, waarvan momenteel om en nabij de helft in gebruik is, met als meest in het oog springende innovatie het eenlaags teeltsysteem. Door de overname van handelsbedrijf Willeke Champignon in 2017 maakte de onderneming een groeispurt door. Vandaag de dag voorziet men retail in Noordrijn-Westfalen dan ook met een totaalassortiment aan paddenstoelen, zowel champignons uit eigen teelt als exoten en bio-champignons.
Alle vier de vennoten hadden al een eigen bedrijf en beleverden naast de binnenlandse markt ook een enkele afnemer in Duitsland: "We liepen daarbij tegen het probleem aan, dat de Duitse retail de voorkeur geeft aan lokaal product. Daarnaast wilden we op grote schaal innoveren. Elke champignonteler weet dat de bovenste bedden het makkelijkst te plukken zijn, wat ons op het idee van een eenlaags teeltsysteem bracht, destijds volstrekt nieuw binnen de sector. Na een succesvolle proef op het bedrijf van Marcel Hanenberg (een van de vennoten, red.) hakten we de knoop door, en kwamen we uiteindelijk in Wankum terecht", blikt Paul terug.
Paul van den Berg en Jan Tielemans staan samen met twee andere vennoten aan het roer van de White Fields groep, waartoe zowel Wankum Champignons als ook het handelsbedrijf Willeke Champignon GmbH behoren.
In november 2009 werden de eerste champignons geplukt, het eenlaags telen bracht echter aanvankelijk nog wat kinderziektes met zich mee. Paul: "Klimatiseren bleek een uitdaging, met name witte champignons zijn hier zeer gevoelig voor. Dit hebben we kunnen ondervangen door een koeldek onder de bedden aan te brengen. Door het nauwkeurig koelen en verwarmen kunnen we twee vluchten per cel in vier weken realiseren, terwijl men normaliter circa 4,5 week per teelt (twee vluchten) nodig heeft. Bijkomend voordeel is dat we vergeleken met gangbare teeltsystemen zo'n 10 kg minder compost per m² nodig hebben. Daarnaast werken we nu zo'n 10 jaar met een bewateringssysteem van Netafim. Hierdoor blijft de dekaarde ook tijdens de tweede vlucht goed op vocht, wat de kwaliteit van de champignons ten goede komt. Al met al hebben we een geheel eigen systeem ontwikkeld met techniek uit diverse segmenten van de landbouw. Het koeldek komt bijvoorbeeld oorspronkelijk uit de veeteelt, terwijl het Netafim-systeem voornamelijk in de tuinbouwsector toegepast wordt."
Recentelijk werd onder leiding van specialist en medevennoot Jan Tielemans in slechts drie maanden het SAP-softwaresysteem geïmplementeerd, waardoor eveneens een behoorlijke efficiëntieslag kon worden gerealiseerd. Jan Tielemans: "Bij de beperkte marges in onze branche, is het voor een sterke concurrentiepositie vandaag de dag essentieel om maximale efficiëntie binnen het bedrijf te realiseren."
Naast het unieke eenlaags teeltsysteem maakt Wankum Champignons gebruik van het in de tuinbouw gangbare Netafim-systeem in combinatie met een koeldek onder de bedden.
Veranderde afzetstructuur
Naast een groeiend teeltbedrijf telt het moederbedrijf White Fields sinds 2017 ook een afzonderlijke handelstak. "Bij gebrek aan opvolging deed zich de mogelijkheid voor de onderneming Willeke Champignon GmbH in Duisburg inclusief personeel en klantenbestand over te nemen. Dit was een logische stap, aangezien we hen feitelijk al als dienstverlener op het gebied van verpakking en logistiek ondersteunden. Het enige wat nog ontbrak was het directe contact met de eindafnemer", aldus Jan. Sindsdien biedt men de Retail klanten eveneens bio-champignons en exotische paddenstoelen, met name oesterzwammen en Eringii, aan. "Vanuit logistiek oogpunt is het voor de retail natuurlijk een stuk efficiënter, dat men beide producten via een partij geleverd krijgt. Dit heeft onze afzetstructuur wel aanzienlijk veranderd, aangezien we nu meer dan voorheen verpakken en ook een grotere voorraad hebben. Hierdoor lopen we qua ruimte inmiddels aardig tegen onze limieten aan, waardoor we komend jaar willen uitbreiden met een opslag- en verpakkingshal."
De champignonafzet is over het gehele jaar bezien relatief stabiel, met een traditionele daling in de zomer en nadien een geleidelijke stijging met de kerst als hoogtepunt. De afzet is na twee door inflatie gekenmerkte jaren weer meer voorspelbaar geworden.
In tegenstelling tot champignons is de handel met exotische paddenstoelen meer seizoensgebonden, benadrukt Paul. "De vraag naar oesterzwammen is in de zomerperiode beperkt, in plaats daarvan is de witte reuzenchampignon in deze periode een populair actie-artikel. Deze wordt in de Duitse retail als grillchampignon in de markt gezet. Je zou verwachten dat de vraag door de voorbije kwakkelzomer relatief laag is geweest, maar het tegendeel is waar. Tot diep in oktober vonden er bij bepaalde retailers nog reclameacties plaats en er is voor komend jaar al een verlenging aangekondigd. Dit gaat voor ons overigens ook niet ten koste van andere sorteringen, bijvoorbeeld klein of middelgroot, maar komt bovenop de normale afzet." Over de gehele linie zit de champignon duidelijk in de lift, voegt Jan toe. "We hebben natuurlijk een product dat naadloos aansluit bij het eetpatroon van de jeugd, niet alleen als vleesvervanger maar in tal van recepten. Daarbij maakt de bruine champignon nog altijd een geleidelijke groei door. Toen we begonnen teelden we enkel witte champignons en bestond om en nabij driekwart van de regionale teelt uit wit. Inmiddels is het meer naar elkaar toe gegroeid en zitten we op een percentage van circa 55 procent wit en 45 procent bruin."
Bruine portabella
Uitdagingen binnen champignonsector
De champignonteelt kampt momenteel met legio uitdagingen, waaronder personeelsgebrek. Paul: "Hier hebben wij vooralsnog geen last van. Ten opzichte van andere takken, bijvoorbeeld de glastuinbouw of vollegrondsteelt, bieden wij natuurlijk een interessant alternatief met een vaste aanstelling en jaarrond werkgelegenheid. Een voorname factor met het oog op de toekomst is de dekaarde op turfbasis, die we momenteel nog op grote schaal gebruiken en waar nog geen gedegen alternatief voor is gevonden." Hetzelfde geldt voor verpakkingen, valt Jan hem bij. "De ervaring leert dat zich altijd wel oplossingen aandienen, aangezien het uitdagingen betreft, waar de gehele sector mee te kampen heeft. In dat opzicht zien we de toekomst met vertrouwen tegemoet."
Bruine champignons kort voor de pluk: Ca. 20-22 ton per vlucht wordt er normaliter geplukt.
Het gros van de champignons wordt in 400 gram-punnets verpakt, tijdens acties wordt merendeels gebruik gemaakt van de 250 gram-verpakking om onder de psychologische 1 euro-grens te blijven, meldt Paul van den Berg.
Voor meer informatie:
Paul van den Berg en Jan Tielemans
Wankum Champignons GmbH
Schievewallweg 1
47669 Wankum-Wachtendonk, Duitsland
Tel.:+49 (0)2836 6914994
[email protected]
www.wankum-champignons.de