Tholen - Van de hulpverlening naar de groenteteelt. Het is een stap die Arie Boers en Adrian Goedegebure zes jaar geleden hebben gezet op Bonaire, het kleinste van de drie ABC-eilanden en tevens een bijzondere gemeente binnen het Koninkrijk der Nederlanden. "Met Fundashon Krusada, een stichting die individuen en families sociale problematiek helpt te overwinnen, boden we kleinschalige groenteteelt als therapievorm aan en we merkten toen eigenlijk dat er op het eiland een enorme vraag was naar lokale verse groenten en fruit."
Adrian toont komkommerbloemen die ze aan de horeca verkopen
Arie, die bekend was met de teelt in Nederland, en Adrian sloegen de handen in elkaar, zetten een open kas van Nederlandse makelij neer met enkel schaduwdoek en rolden met vallen en opstaan in de tropische tuinbouwwereld. Elk jaar werd het areaal wat uitgebreid, het assortiment wat groter en het klantenbestand wat breder.
Bontera teelt onder andere basilicum en munt
Er werd begonnen met baby leaf, cressen en spinazie – een bijzondere soort, namelijk Malabar spinazie, waarvan de plant omhoog kruipt en twee meter kan worden –, maar ondertussen vind je in de kas van wat Bon Tera Bonaire werd gedoopt ook watermeloenen, (snack)komkommers, de typische Surinaamse groente kousenband, cherrytomaten – dit product alleen in de koelere maanden, net na de regentijd – en kruiden zoals basilicum en munt. Het cressenaanbod bestaat uit rode en groene radijs, zonnebloem en erwt.
Nieuwe aanplant komkommers
"Niet alles groeit hier"
"Ik vind dat we toch een mooie mix aan producten hebben staan in de kas. Realiseer je dat hier niet alles groeit. Het is altijd warm en tussen de dag en de nacht is het temperatuurverschil nauwelijks 3 graden. In die zin komt het er ook op aan de juiste rassen te selecteren. Zo hebben we meerdere komkommerrassen geprobeerd en getest op onder meer hittebestendigheid en gemiddelde opbrengst om tot de uiteindelijke keuze te komen."
Nieuwe aanplant plukspinazie.
De constant hoge temperatuur van rond de 33 graden is de grootste uitdaging in de teelt. "Ook het irrigatiewater warmt overdag flink op zodat we de planten bij voorkeur 's ochtends vroeg en 's avonds laat bewateren. Ook overdag wordt geïrrigeerd, maar dan moet er continu rekening worden gehouden met de temperatuur van het water", aldus Adrian. "Op het midden van de dag gaan de bladeren van de komkommer helemaal slap staan, 's avonds trekken ze dan weer bij. Water koelen doen we niet en we hebben ook geen ventilatoren hangen in de kas, want dan zit je met de kosten van elektriciteit. De wind die door de kas waait, zorgt voor de nodige afkoeling."
Volwassen plukspinazieplanten worden als een wand en meerdere keren per week geplukt
Liever regenwater dan bron- of leidingwater
Bon Tera werkt off-grid wat energie betreft. De elektriciteit komt van zonnepanelen. "Een wateraansluiting is er wel en leidingwater vormt ook de basis van de irrigatie, maar in het regenseizoen verkiezen we het voedzamere water van de regen dat we opvangen. In het bronwater zit teveel zout en leidingwater is en blijft duur, al is het iets goedkoper dan op Curaçao. Mocht stimuleren van de tuinbouw op het eiland een prioriteit worden van de overheid, dan zou het subsidiëren van irrigatiewater een van de eerste beleidspunten kunnen zijn."
Basilicum en babyleaf voor de horeca op Bonaire
"Het is opmerkelijk dat er hard wordt geroepen dat er meer tuinbouw nodig is op Bonaire, maar dat wet en regelgeving daar niet zijn op afgestemd. Ook worden bestaande initiatieven niet gesteund met kennis en innovatie vanuit Nederland, hoewel we daarmee enorme stappen zouden kunnen maken. Pionieren in de tropische tuinbouw op Bonaire betekent dat je heel vaak zelf het wiel moet uitvinden. Dat is een groot verschil met telen in Nederland", aldus Adrian.
In de open kas van 4.500 m2, waar de planten enkel met een schaduwnet beschermd worden tegen de felle zon, is de plaagdruk stevig, maar nog net beheersbaar. "We hebben het meest last van witte vlieg en spint", legt Arie uit. "Met de constant warme temperaturen op Bonaire vinden ze hier de ideale leefomstandigheden. Hun groeicyclus is behoorlijk kort. We gebruiken lijmlinten om witte vlieg, die vooral de komkommergewassen aanvalt, te vangen. Ook kikkers in de kas lusten wel een witte vlieg. En als we zien dat het echt uit de hand loopt, dan ruimen we de kas leeg. Of een deel van de kas, want die is opgedeeld in verschillende afzonderlijke vakken zodat bij een uitbraak van een plaag niet de gehele kas besmet raakt."
Al het regenwater wordt opgevangen. Een aggregaat wordt vnl in de regenperiode gebruikt omdat er dan te weinig licht is om stroom op te wekken
Achterhaalde wetgeving
Telen in een kas is overigens een vereiste op Bonaire, zo legt Arie uit. "Vollegrondsteelt heeft hier weinig toekomst omwille van de wildschade. Leguanen en hagedissen doen zich tegoed aan elke lekkere plant. Je ziet wel wat maïs, maar dat is eerder laagwaardige teelt, daar kun je je brood niet mee verdienen. In die zin is de wetgeving die stelt dat maar 20% van Kunuku-grond – terrein dat in het verleden aan de bewoners werd geschonken en dat voor agrarische doeleinden wordt gebruikt – infrastructuur mag bevatten mijns inziens achterhaald. Een kas is infrastructuur, maar zonder kas kun je geen groenten of fruit telen."
Teelt kiemgroenten
Op kwaliteitstechnisch vlak haalt het product van Bon Tera Bonaire het volgens Adrian tegen het ingevlogen product – "bij ons is alles dagvers: wat 's morgens wordt besteld, wordt 's middags gelijk geleverd" – en ook op prijstechnisch vlak zijn de groenten en fruit die Bon Tera aan supermarkten en horeca levert niet duurder. "Arbeid is onze grootste kostenpost en hoewel we continu kijken hoe we efficiënter kunnen werken, zien we niet veel ruimte voor automatisering", vult Arie aan. "Misschien moeten we om te groeien als bedrijf toch overwegen om minder verschillende producten te telen en ons te specialiseren. Het doel is overigens om elk product zo lang mogelijk, liefst jaarrond, beschikbaar te hebben om de klanten continuïteit van levering te waarborgen."
Teelt microgroenten
Voor meer informatie:
Arie Boers
Adrian Goedegebure
Bon Tera Bonaire
Tel. Arie: +599 700 3497
Tel. Adrian: +599 782 3532
Facebook-pagina