De eindbalans van 2024 voor BelOrta en zijn 1.200 aangesloten telers werd grotendeels bepaald door het weer, zo geeft de coöperatie in haar jaarverslag aan. Het aanhoudende natte en donkere weer dat begon in het najaar van 2023 en het hele voorjaar van 2024 in zijn greep hield, had een grote impact op producties van de meeste soorten verse groenten en fruit, ongeacht of ze nu in openlucht of in serres geteeld werden. Dit had gevolgen voor productbeschikbaarheid en had tevens ook een invloed op de prijsvorming bij een aantal producten.
Ondanks deze verre van ideale groeiomstandigheden kan BelOrta met een totale productomzet van 665 miljoen euro, een stijging 7 % ten opzichte van 2023, tevreden terugblikken. "Deze groei weerspiegelt niet alleen de veerkracht van onze telers, maar ook de sterke vraag naar onze kwaliteitsvolle producten. Groenten zijn goed voor 61 % van de omzet, terwijl fruit 39 % vertegenwoordigt", zo geeft algemeen directeur Philippe Appeltans van BelOrta aan.
Product- en productiezekerheid blijft een heel belangrijk thema. "De klimaatverandering leidt bij tijden tot extreme omstandigheden voor telers zowel binnen als buiten Europa. Daarenboven zorgt de verstrengde regelgeving, het ontbreken van een pakket aan voldoende en adequate gewasbeschermingsmiddelen en de toenemende inflatie voor extra uitdagingen aan productiezijde. Ook geopolitieke spanningen blijven verstoringen in handelsstromen van groente en fruit veroorzaken, hetgeen vaak extra kosten of toenemende concurrentie op bepaalde afzetmarkten met zich mee brengt."
Vollegrondsgroenten lijden onder het aanhoudend slechte weer
Voor de witloofteelt is 2024 een bewogen jaar geweest. De overvloedige regenval eind 2023 zorgde voor productieproblemen in de wortelteelt. "De beschikbare volumes witloof op BelOrta en bij uitbreiding NW-Europa zijn dan ook nooit zo laag geweest als afgelopen jaar. Het seizoen werd regelmatig gekenmerkt door schaarste met sterke prijzen. Pas eind november 2024, bij de start van productie vanuit nieuwe witloofwortelen, is er een kentering in de markt gekomen."
"Diezelfde onvoorspelbare klimatologische omstandigheden zorgen in heel Europa voor een onregelmatig aanbod van bloemkool met een grillige prijsvorming tot gevolg", zo gaat hij verder. "Het voorjaar was zeer nat met als gevolg dat bloemkool vlot en op tijd planten niet mogelijk was. Dit resulteerde in lagere aanvoervolumes en hoge prijzen in de eerste jaarhelft van 2024. Pas eind augustus normaliseerde de situatie terug. In het najaar was dan weer de oogst in Frankrijk zeer hoog wat de markt internationaal onder zware prijsdruk zette."
Prei kende opnieuw twee verschillende jaarhelften. "De oogst in het voorjaar had te lijden onder de aanhoudende natte omstandigheden wat leidde tot bovengemiddelde prijzen. Dezelfde wateroverlast verhinderde een vlotte aanplant met een beperkter aanvoervolume in het najaar tot gevolg. Toch waren de prijzen toen eerder aan de magere kant als gevolg van buitenlandse druk."
Hetzelfde beeld bij asperges met weinig productie en tegenvallende maatvorming omwille van de minder gunstige weersomstandigheden. "Door heel wat acties bleef de vraag wel aanwezig waardoor prijsvorming ook wat hoger was dan het meerjarig gemiddelde. De prijsvorming voor groene asperges was vergelijkbaar met het seizoen van 2023."
Gelijke teeltomstandigheden leiden niet altijd tot gelijke resultaten bij vruchtgroenten
"In tegenstelling tot 2023 kunnen onze telers niet terugblikken op een goed tomatenseizoen. Het slechte weer zorgde voor een dalend verbruik in onze contreien met een vlakke en zwakkere prijsvorming. Het extreme weer in Spanje later in het seizoen zorgden voor een tijdelijke opflakkering, maar vanaf eind november doken de prijzen naar beneden door de druk van de toegenomen volumes uit Zuiderse productiegebieden. Bij de tomatenspecialiteiten noteren we een ietwat betere markt maar prijzen liggen ook hier een stukje lager dan 2024", legt Philippe uit.
Komkommer daarentegen kende in 2024 een sterke Europese vraagmarkt. "Prijspieken in mei en augustus, al dan niet aangezwengeld door een TikTok-hype, hebben er voor gezorgd dat het afgelopen komkommerseizoen één van de beste seizoenen sinds lange tijd werd. Ondanks een verlaagde productie per m² als gevolg van het donkere weer blijft komkommer met bijna 180 miljoen stuks één van de grootste producten bij BelOrta."
Het areaal aubergine is in de lage landen iets afgenomen. Dit, samen met een verlaagde productie als gevolg van het donkere weer, creëerde een vraagmarkt met betere prijzen. "Daarentegen was net als 2023 ook 2024 een vrij normaal paprikajaar met een gemiddelde prijsvorming, voor zowel groen, rood en geel. Ook interesse van de consument voor de zoete puntpaprika blijft verder groeien met een onderbouwde prijsvorming als gevolg. Andere specialiteiten als snackpaprika en pittigere varianten zoals Jalapeno, Habanero en Padron vinden meer en meer hun weg naar de liefhebbers."
"Een lagere aanvoer courgettes zowel bij ons als uit het Zuiden zorgde voor een goede prijsvorming bij courgettes. Enkel in de maand augustus stonden de prijzen van alle courgette variëteiten onder druk waarna die zich in het najaar herstelden."
In de trend van vorige jaren was er dit jaar opnieuw heel wat minder sla op de markt. "We zien in de voorbije jaren een zeer duidelijke lijn van dalende arealen in kropsla en slasoorten, zeker wat vollegrondsproductie betreft. De eerste maanden kenmerkten zich door een zwakke prijsvorming doordat buitenlandse producties onze exportmogelijkheden beïnvloedden. Vanaf het einde van de lente zagen we opnieuw correctere noteringen. Het natte voorjaar zorgde overal voor vertraagde producties, wat prijzen deed stijgen."
Fruit - Minder productie met doorgaans een ietwat betere prijsvorming
Aardbeien kunnen terugblikken op een jaar met een doorgaans goede vraagmarkt. "Binnen de rassen valt een belangrijke verschuiving op van junidragers richting doordragers, hetgeen leidt tot een meer regelmatigere aanvoerpatroon. Qua prijsvorming was het seizoen correct, een dip van een paar weken eind juli niet te na gesproken."
Ook het zachtfruitseizoen werd gekenmerkt door lagere producties, omwille van het donkere en natte voorjaar. "Dit was zeker het geval voor rode en stekelbes, maar ook voor braam en framboos. De lagere producties resulteerden dan weer in correctere verkoopprijzen.
Blauwe bessen daarentegen ondervinden stevige concurrentie van import, vaak uit landen met een ongelijke regelgeving op vlak van productie en arbeid. Het verdient de nodige moed en steun van onze Belgische handel en retail om dit mooie lokale product te blijven aanbieden en niet te zwichten voor aanbiedingen ver onder kostprijs. Enkel zo kan duurzaam gewerkt worden aan een toekomst voor onze lokale blauwe bessentelers."
"De kersenproductie, zeker de vroegere rassen, had zeer sterk te lijden onder de slechte weersomstandigheden bij de bestuiving. Datzelfde slechte weer beïnvloedde ook de oogstkwaliteit en zelfs de consumptie en verkoop", aldus Philippe. "De jongste telgen in de fruitfamilie, pruimen en meloenen hebben dit jaar kunnen bevestigen. Rustig verder bouwen aan lokale productie en consumptie, blijft evenwel de boodschap."
De vermarkting van de perenoogst van 2023 kende in het voorjaar van 2024 tot maart een licht stijgende prijsvorming met een goede vraag binnen en buiten Europa. "Hoewel vanaf mei de prijzen en vraag sterk terugvielen, kunnen we toch van een beter gemiddeld seizoen 23-24 spreken. De vermarkting van appelen geoogst in 2023 is gestart vanuit een lege markt. Dit heeft er voor gezorgd dat de prijsvorming een stuk beter maar ook stabieler was t.o.v. voorgaand jaar. Op het einde van dat seizoen noteerden we zelfs nog een prijsstijging."
De bloei van dit hardfruit had in het voorjaar 2024 te lijden onder ronduit slechte weersomstandigheden. "Enkele nachten met vorst daarbovenop hebben een zeer sterke impact gehad op appelrassen zoals Jonagold en Boskoop. Lagere producties zorgen voor minder vruchten aan de bomen, hetgeen leidt tot dikkere maten die moeilijker verkoopbaar zijn. Hoewel de industriemarkt voor een stevige bodem in de markt zorgt, zorgen deze dikke maten wel voor een prijsdruk en dus algemeen gezien een te lage rendabiliteit voor de teler."
De natte en donkere periode na de perenbloei heeft ook een ziektedruk en een sterke rui veroorzaakt. De belangrijkste Conference-producerende landen hadden ook een mindere oogst. Dit wordt Europees echter een stuk gecompenseerd door een hogere Italiaanse perenproductie t.o.v. 2023, hetgeen heeft geleid tot een normalere prijsvorming voor peren in het najaar 2024.
De integratie van de Belgische Fruitveiling in BelOrta zorgde voor een breder aanbod. Ook het aantal clubrassen in de hardfruitportefeuille van BelOrta nam toe met onder meer Belgica®, Morgana® en Sweet Sensation® die de Kanzi®, Greenstar®, Sprizzle® en Fred® kwamen versterken.
"Bij biologische groenten en fruit is er de doelstelling bij heel wat klanten om meer biologisch product aan te bieden, anderzijds werd er bij de biologische teelt in 2024 tegen heel wat extra teeltuitdagingen aangelopen waardoor het niet altijd evident was om de goede balans te vinden. De grootste bio-producten bij BelOrta zijn hardfruit, komkommer en tomaten maar dat aanbod wordt steeds breder."
BelOrta uitgeroepen tot SDG-Ambassador
Op 24 oktober werd BelOrta door UNITAR/Cifal uitgeroepen tot SDG Ambassador. "Dit is een heel mooie erkenning voor de inspanningen en voortrekkersrol die de coöperatie BelOrta samen met haar aangesloten telers de afgelopen jaren geleverd heeft bij het implementeren van de duurzaamheidsdoelstellingen van de Verenigde Naties . Met een duidelijk toekomstplan, o.a. met een wetenschappelijk onderbouwd en goedgekeurd CO2-reductieplan, en een due diligence op het vlak van mensenrechten is het duurzaamheidsbeleid verankerd in de bedrijfsvoering. BelOrta en haar telers worden erkend voor hun positieve maatschappelijke impact op dit vlak."
Het verhaal van gezonde en onbewerkte voeding heeft al enkele jaren de wind in de zeilen. "De focus op gezond en lokaal consumeren, die aangewakkerd werd tijdens de COVID-crisis, speelt tot vandaag zijn rol in het aankoopgedrag van de consument. Tot op heden plukken verse groenten en fruit daar echter zeer beperkt de vruchten van. Niets zo lekker, gezond en plezant dan groenten en fruit echter. Als één van de grootste tuinbouwcoöperaties van, voor en door telers in de Benelux nemen we onze verantwoordelijkheid om het positieve verhaal van verse groenten en fruit te verspreiden bij de consument. Met acties op sociale media, lanceringen van nieuwe producten en concepten, recepteninspiratie en activaties op de winkelvloer en daarbuiten wordt volop ingezet op een hogere consumptie van deze mooie en lokaal geteelde producten. Een sterk gesmaakte deelname, meer dan 6.000 bezoekers, aan de Open Bedrijvendag met onze site te Borgloon zorgde voor de kers op de taart."
"De consolidatiegolf binnen retail leidt op haar beurt ook tot consolidaties binnen de sector van verse groenten en fruit", gaat hij verder. "Diverse fusies, overnames en samenwerkingsverbanden in de handel van groenten en fruit werden aangekondigd. Ook BelOrta werkt aan een Transnationale Unie van Producentenorganisatie (TUPO). Deze samenwerking is gericht op het bundelen van krachten en dienstverlening met als doel de positie op de Europese markt voor de aangesloten telers te verdedigen en te versterken."
Vooruitblik 2025
"Ook volgend jaar zullen BelOrta en haar telers zich blijven inzetten met als ultieme doel om elke dag verse groenten en vers fruit op het bord van élke consument te krijgen. Het is een win voor teler én consument. De lokale productie kent sowieso heel wat uitdagingen met het onvoorspelbare klimaat, de haast onhoudbare regelgeving en de bovenwettelijke verwachtingen van heel wat marktdeelnemers. Voor de consument zijn die dagelijkse voldoende grote porties groenten en fruit dan weer een must in een goed uitgebalanceerd, gezond en lekker dieet. Die beide doelstellingen samenbrengen wordt daarom voor BelOrta samen met iedereen betrokken in de keten één van de grote uitdagingen voor de komende jaren."
Voor meer informatie:
Philippe Appeltans
BelOrta
Mechelsesteenweg 120
B-2860 Sint-Katelijne-Waver, België
Tel.: +32 (0)15 55 11 11
[email protected]
www.belorta.be