In opdracht van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur verzamelde Questionmark ruim 60 twijfelachtige en mogelijk misleidende duurzaamheidsclaims over voedsel. Om te toetsen of een claim twijfelachtig is, gebruikte Questionmark de Leidraad Duurzaamheidsclaims van de Autoriteit Consument & Markt (ACM), en de Code Duurzaamheidsreclame van Stichting Reclame Code (SRC).
Twijfelachtige claims waren relatief eenvoudig te vinden; ook bij aanbieders van grote, toonaangevende voedselmerken, op gangbare producten als pindakaas en koffie, online en op verpakkingen, in landelijke reclamecampagnes, in abri's en bushokjes. Er was geen ruimte voor een kwantitatief onderzoek, maar op basis van deze observaties stellen de onderzoekers dat twijfelachtige claims in de voedselmarkt nog prominent aanwezig zijn. Als reden waarom claims twijfel opriepen, vond Questionmark onder meer:
- de claim 'duurzaam' en andere vage termen;
- absolute formuleringen, zoals '100% verantwoord';
- 'boekhoudkundige' duurzaamheid, zoals bij de claim 'klimaatneutraal';
- de mogelijkheid voor duurzaamheid gepresenteerd als oplossing, zoals bij 'recyclebaar'.
Questionmark schreef bedrijven die adverteerden met twijfelachtige claims aan. Zes van de aangeschreven aanbieders van
merken zegden direct toe hun claim aan te passen aan de regelgeving. Een aantal bedrijven reageerde niet of niet bevredigend. Voor zes van die gevallen, diende Questionmark een klacht in bij de Reclame Code Commissie. Twee bedrijven zegden daarop alsnog aanpassing van de claim toe, waarop Questionmark de klacht in trok. Vier merken lieten de klacht voor behandelen door de Reclame Code Commissie, die Questionmark in alle gevallen in het gelijk stelde.
Naast het directe contact met adverteerders, bereikte Questionmark met dit project een grote groep belanghebbenden, onder meer via social media, vakbladen voor de voedselbranche, een artikel in de Consumentengids en een voorlichtingsavond voor voedselprofessionals. De onderzoekers observeren - ook op basis van interviews met andere experts - dat het klachtenmechanisme van de Stichting Reclame Code voor individuele gevallen weliswaar goed werkt maar niet als
alternatief fungeert voor structurele handhaving door de overheid.
Questionmark doet de volgende aanbevelingen aan het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur:
- Handhaaf als overheid actief de regels voor duurzaamheidsclaims.
- Houd de aanpak van de overheid complementair aan die van de Reclame Code Commissie. De overheid kan
proactief te werk gaan, waar de Reclame Code Commissie op basis van meldingen werkt.
De aanpak van de overheid zou zich bovendien kunnen richten op het voorkómen van misleidende claims, bijvoorbeeld door het afschrikwekkende effect van boetes.
Meer informatie is hier te vinden
Bron: Questionmark