Fairtrade heeft een belangrijke rol gespeeld in de bananenmarkt van Latijns-Amerika door te streven naar minimumprijzen die de economische levensvatbaarheid van de teelt waarborgen. Toch bemoeilijkt de wereldwijde markt dit. De concurrentie met grote teeltbedrijven beperkt de kansen voor kleinschalige telers, die moeite hebben om hun teeltkosten te dekken en hun toekomst veilig te stellen.
Een grote uitdaging is de constante druk op de prijzen. In de afgelopen tien jaar stegen de teeltkosten met 47% en de exportkosten met 39%, wat vooral de kleinschalige telers treft. "Het probleem is dat telers zelf de prijs niet bepalen; de markt beslist. En terwijl er meer aandacht is voor duurzaamheid, weerspiegelen de prijzen dat niet", aldus Marike de Peña van Fairtrade.
Op de wereldmarkt wordt de concurrentie in de bananensector steeds meer bepaald door kostenefficiëntie en het naleven van nieuwe regels. "In Ecuador is de prijs per karton met $0,40 verhoogd, zodat deze nu voldoet aan het landelijke minimum", legt Marike uit. Daarnaast krijgen telers een bonus van $1 per geëxporteerd krat. Dat geld kunnen zij investeren in hun teeltprocessen. Inmiddels komt 92% van de Fairtrade bananen wereldwijd uit Latijns-Amerika en het Caribisch gebied.
Fairtrade werkt in zeven Latijns-Amerikaanse landen waar bananen worden geteeld: Ecuador, Peru, Colombia, de Dominicaanse Republiek, Panama, Mexico en Nicaragua. Colombia en Ecuador leiden met 56% van het volume. Vooral Ecuador is de laatste jaren flink gegroeid. Toch daalt de vraag naar bananen van kleinschalige telers op de internationale markt. "Dit raakt voornamelijk Peru, de Dominicaanse Republiek en Ecuador", aldus Marike.
Daarbij komen ook klimaat- en plantenziekten als extra uitdaging. In Peru zorgt Fusarium voor problemen, terwijl de Dominicaanse Republiek te lijden heeft onder de gevolgen van klimaatverandering. "De teeltkosten in de Dominicaanse Republiek zijn hoog door de lage productiviteit", zegt Marike. Bovendien verschilt de bedrijfsgrootte sterk: in Ecuador hebben telers gemiddeld 10 hectare, in de Dominicaanse Republiek 4 hectare en in Peru minder dan 1 hectare. Dit beperkt hun concurrentiekracht en investeringsmogelijkheden.
Daarnaast treedt in 2027 een nieuwe Europese due diligence-wetgeving in werking. Die verplicht bedrijven tot meer sociale en ecologische verantwoordelijkheid en verhoogt de druk op Latijns-Amerikaanse exporteurs.
"De consument is niet verantwoordelijk voor de lage bananenprijzen. Het is de strategie van supermarkten om de prijs laag te houden en zo meer klanten te trekken. We moeten bewustwording creëren en zorgen voor eerlijkere handel", besluit Marike.
Voor meer informatie:
Marike de Peña
Fairtrade
marike.p@clac-comerciojusto.org
www.clac-comerciojusto.org