Derek Donkin van de Subtropical Growers Association (Subtrop) benadrukt dat het betrekken van gekleurde mensen in de volledige waardeketen een normaal onderdeel is van onze samenleving. Dit werd duidelijk tijdens de derde showcase van een succesvol fruitteeltbedrijf georganiseerd door Fruit South Africa, deze keer in het dorp Tshivhase in het Vhembe-district van Limpopo.
© Carolize Jansen | AGF.nl
Tshivase Agridam Farm, opgericht in 2001, heeft bananen als hoofdteelt op 130 hectare en heeft ambitieuze plannen om uit te breiden naar avocado's. Fhumulani Ratshitanga, CEO van Fruit South Africa, schetste de situatie van een sector die zich al enige tijd in de overlevingsstand bevindt. FruitSA houdt zich bezig met het registreren en controleren van sociale integratieprojecten van Zuid-Afrikaanse fruittelers en herinnerde de aanwezigen aan de omvang van de Zuid-Afrikaanse export van vers fruit. In 2022/2023 werd 3,6 miljoen ton groenten en fruit, ter waarde van R65 miljard, geëxporteerd naar meer dan honderd bestemmingen wereldwijd.
"Armoede overwinnen is geen liefdadigheidstaak, maar een daad van rechtvaardigheid," verklaarde ze. Gekleurde telers bewerken 16.950 hectare land, goed voor 8 tot 10% van het totale fruitvolume in Zuid-Afrika.
Bij Subtrop heeft Stephen Mantsho sinds de introductie van operationele studiegroepen meer dan vijf jaar geleden programma's opgezet om de duurzaamheid van gekleurde telers te waarborgen. Dit heeft geleid tot een stabiele groep telers die zowel aan lokale retailers levert als avocado's en lychees exporteert.
Mantsho prees Khathutshelo Matika, een uitstekende avocadoteler, en Khuliso Madima, een tweede generatie lycheeboer, beiden alumni van Subtrops transformatieprogramma's. Ook bedankte hij Carl Henning, een avocado- en macadamia teler, die in 2020 zijn machines ter beschikking stelde van gekleurde telers. Dit illustreert volgens Mantsho dat "de transformatie van gekleurde telers niet alleen over gekleurde mensen gaat."
In dezelfde geest werd Zander en Edrean Ernst van Allesbeste Boerdery geprezen voor het doneren van 20.000 avocadobomen aan het transformatieproject. Deze bomen werden met trots geplant door gekleurde telers.
Subtrop heeft bovendien memoranda van overeenstemming met de regeringen van Limpopo en Mpumalanga en heeft onlangs vier gekleurde telers in KwaZulu-Natal bezocht, die samen 500 hectare productieve landbouwgrond bewerken. Dit is een provincie waar ze hun betrokkenheid verder willen versterken.
Deze initiatieven tonen aan hoe samenwerking en ondersteuning bijdragen aan de duurzame groei en transformatie van de Zuid-Afrikaanse fruitsector.
© Carolize Jansen | AGF.nlDerek Donkin van Subtrop, Fhumulani Ratshitanga van Fruit South Africa, Stephen Mantsho die de transformatieportefeuille van Subtrop beheert en Philip Mulaudzi, algemeen manager van de showcase Tshivhase Agridam buiten Thoyandou, Limpopo.
Wantrouwen is de dood van een project
Gezien de complexe geschiedenis van zwarte empowerment landbouwprojecten in Zuid-Afrika, leidde Leona Archery van AGDA de discussie over een routekaart voor inclusieve groei en een duidelijke definitie van transformatie. Zander Ernst van Allesbeste Boerdery vroeg zich af of het echt transformatie is wanneer landbouwgrond die aan zwarte gemeenschappen toebehoort, alleen wordt verpacht aan blanke telers. "Is dat werkelijk transformatie? Waarschijnlijk niet. Sommige gezinnen hebben een passie voor teeltbedrijven en moeten die zelf kunnen runnen," zei hij.
De CEO van de Land Bank, Themba Rikhotso, benadrukte dat de intentie van partnerschappen oprecht moet zijn, wat een belangrijk beoordelingscriterium is bij de aanvragen die zij ontvangt. Door de beladen geschiedenis heerst er wantrouwen, wat projecten kan ondermijnen. "Partnerschappen werken," bevestigde Desry Lesele, hoofd land- en tuinbouw bij Nedbank, "maar een veelvoorkomende uitdaging is het gebrek aan een gezamenlijke visie en het wantrouwen."
Carl Henning merkte op: "We hebben allemaal dezelfde problemen – diefstal, problemen met bankiers. We verschillen niet van elkaar. Maar we hebben vertrouwen nodig. Veel projecten zijn mislukt door wantrouwen." Hij verwees naar het teeltbedrijf Zebediela, ooit een van de meest iconische bedrijven, als voorbeeld van mislukte projecten.
Henning waarschuwde ook voor de ongeplande herbestemming van land. "Er worden huizen gebouwd op het beste land," zei hij. "Land dat wordt herbestemd voor woningbouw is een grote zorg."
© Carolize Jansen | AGF.nlLand Bank CEO Themba Rikhotso, Dery Lesele van Nedbank en Zander Ernst van Allesbeste Boerdery
Certificering is een belangrijke toetredingsdrempel
Zander Ernst bracht een steeds terugkerende kwestie ter sprake bij telers en exporteurs: "Het gaat niet om productie of vaardigheden, maar om toegang tot de markt. De grootste drempel is certificering en accreditatie, die steeds duurder worden terwijl de lonen stijgen." Hij benadrukte dat voor veel zwarte telers documentatie en sociale controle de grootste obstakels vormen.
"GlobalG.A.P. alleen is niet meer genoeg als je topprijzen wilt. Je hebt sociale audits nodig. Ironisch genoeg waren veel van deze sociale accreditaties bedoeld om het politieke verleden achter ons te laten, maar nu treffen ze juist diegenen het meest," voegde hij toe.
Mantsho verwees naar de benodigde zekerheid voor bankkrediet, waarop Rikhotso antwoordde dat dit geen primair criterium is voor banken zoals de Land Bank, die vooral naar de cashflow kijkt.
Ernst stelde: "Het enige wat telers van banken weerhoudt, is het verkrijgen van de best mogelijke prijs voor hun producten. Subtrop doet goed werk door de opbrengst van teeltbedrijven te verhogen. Nu moeten we ervoor zorgen dat ze de beste prijs krijgen."
Het panel sprak ook over de lange wachttijden tussen aanvragen en het vrijgeven van financiering, wat vooral bij teeltbedrijven van belang is vanwege de timing, zoals Shertina Maremane, hoofd van de Land Bank Limpopo, aangaf.
Rikhotso gaf praktijkadvies aan telers die financiering zoeken: "Het verschil tussen een teler die wel en niet wordt goedgekeurd, is vaak dat de succesvolle teler het heft in eigen handen neemt. Hij weet wat de Land Bank vraagt en zet meer druk." Hij voegde eraan toe dat de eisen van banken telers niet moeten afschrikken, maar juist moeten aansporen om sterker te worden in hun aanvragen. "Als je niet sterk bent in het aanvraagproces, ben je misschien niet geschikt voor het teeltbedrijf."
Derek Donkin verwoordde de kwestie van economische inclusie treffend: "We moeten uit onze comfortzone stappen en een bewuste keuze maken om te doen wat juist is."
© Carolize Jansen | AGF.nlEen spetterend optreden van de getalenteerde leerlingen van de Tshiseluselu basisschool in Tshivase, Thoyandou
Voor meer informatie:
Stephen Mantsho
Subtrop
Tel: +27 15 307 3676/7
stephen@subtrop.co.za
https://www.subtrop.co.za/