Het LVVN Attaché Netwerk (LAN) Duitsland bezocht in maart 2025 samen met een groep Nederlandse telers van het katalysatorteam van de AgroAgenda Noord-Nederland de kustregio van de Duitse deelstaat Nedersaksen met de vraag: "Hoe kunnen we producten uit onze gezamenlijke regio sterker in de Nederlands-Duitse markt zetten?". De voorkeur van consumenten voor levensmiddelen uit een bepaalde regio kan helpen om de keten van teler tot bord te verkorten, en de marktpositie van de teler te versterken. Hoe kun je dat als teler doen, en wat zijn de kansen als één regio zowel Duits als Nederlands is?
© Merijn BosNederlandse telers krijgen uitleg in een Duitse REWE supermarkt over hun grote aanbod producten uit de regio.
Van de Duitse consumenten geeft 77% aan op te letten dat levensmiddelen uit de eigen regio komen. Bij eieren, groente en fruit is dat zelfs 84% (zie figuur 1). De binding met de eigen regio wordt geassocieerd met smaak, kwaliteit, versheid, gesloten kringlopen en klimaatvoordelen (kortere transportwegen).
In het noorden van Nedersaksen springen ondernemers daar handig op in: regionale producten zijn er zeer divers en heel zichtbaar voor consumenten. Ze worden verkocht in bijvoorbeeld boerderijwinkels, bezorgdiensten en in supermarkten. In Nedersaksen heeft 7,4% van de boeren een eigen boerderijwinkel, en de meeste supermarktketens hebben regionale producten in het assortiment.
© LAN DuitslandFiguur 1: Het aandeel (%) van bevraagde consumenten dat aangeeft het belangrijk te vinden dat een product uit de eigen regio komt.
Geen vaste definitie voor "regio"
Wat wordt verstaan onder de eigen regio wordt juridisch niet beperkt en bij consumenten vooral subjectief bepaald. Komen de producten uit de eigen gemeente, uit een vaste straal om het verkooppunt, uit één deelstaat of land, of wordt de regio gekenmerkt door een bepaald landschapstype? Het wordt allemaal gebruikt om regionale producten zichtbaar te maken.
© Merijn BosHet directe contact met de teler wordt door veel consumenten gewaardeerd, en dat kan bijvoorbeeld in een boerderijwinkel worden verzilverd. De verkoop aan dagjestoeristen in deze boerderijwinkel met zelfscan kassa ("Addi's Hofkiste") genereerde tot 20% van de boerderijinkomsten.
Inspirerende organisatie en strategie
Veel van de energie in de vermarkting van regionale producten ligt bij de individuele telers. Echter, elke verkoopvorm van regionale producten vereist samenwerking. In Nedersaksen werden kleine samenwerkingen bezocht, maar ook hele grote, elk met een inspirerende organisatie en strategie. In boerderijwinkels en wekelijkse groentekisten liggen niet alleen eigen producten, maar ook die van collega's of zelfs van een groothandel. Ook marketing en verwerking vereist slimme samenwerking met partners in de keten.
© Merijn BosIn heel Duitsland kun je door een teler met een regionale groentekist laten bezorgen, bijvoorbeeld in een abonnement. Daarin kunnen naast eigen producten ook producten van collega's of vanuit de groothandel zitten. "Biolandhof Agena" in Noord-Nedersaksen had 6 mensen in dienst om 600 huishoudens in de regio wekelijks van groentekisten te voorzien.
In Nedersaksen zagen we tal van voorbeelden. Er werd slim samengewerkt met bijvoorbeeld slagers of met andere webshops om gezamenlijk de verzendkosten laag te houden. Supermarktketen REWE liet ons zien hoe hun coöperatieve organisatie met deels decentrale inkoop het mogelijk maakt om een sterk regionaal productsegment in hun filialen aan te bieden. Die producten worden direct van boeren uit de regio ingekocht.
Een ander inspirerend voorbeeld van samenwerking in de keten vormden de ruim 1500 melkveehouders die met het Grünlandzentrum Bremen/Niedersachsen gezamenlijk een definitie voor "weidemelk" hebben vastgelegd. Onder het label PRO WEIDELAND wordt hun melk tegen een hogere prijs aan verwerkers zoals Ammerland en Friesland-Campina verkocht.
© Merijn BosDe internationale Waddenregio wordt nog niet heel vaak voor de marketing van regionale producten gebruikt, maar wel voor deze "Wattkieker", een droge worst uit de regio.
AgroAgenda Noord-Nederland
Het "katalysatorteam" van AgroAgenda Noord-Nederland neemt de bevindingen uit deze reis door het noorden van Nedersaksen mee terug naar de eigen regio. Zij onderzoeken nu mogelijkheden voor structurele uitwisseling met collega's in het noorden van Nedersaksen, waar bijvoorbeeld de Waddenregio mee gedeeld wordt. Zowel de bezoekende Nederlandse als de ontvangende Duitse boeren en telers benadrukken de meerwaarde van die uitwisseling, en zien zelfs kansen voor samenwerking in marketing, verwerking en verkoop.
Het programma voor dit bezoek kwam tot stand vanuit de samenwerking tussen LAN Duitsland en het AgroAgenda Noord-Nederland.
Bron: Agroberichten Buitenland